ترجمه
و هیچ پیامبرى را نسزد كه خیانت كند و هر كس خیانت كند، آنچه را كه (در آن) خیانت نموده روز قیامت به همراه آورد، سپس به هر كس پاداشِ كاملِ آنچه كسب كرده، داده شود و آنها ستم نبینند.
نکته ها
شاید این آیه، پاسخى به آنان باشد كه به خاطر جمع غنایم، منطقه حفاظتى اُحد را رها كردند. آنها به گمان اینكه از سهم غنیمت محروم نشوند، هشدارهاى فرمانده خود را كه مىگفت: سهم شما محفوظ است و از نظر رسول خدا صلى الله علیه وآله دور نخواهد بود، نادیده گرفتند. این آیه مىفرماید: پیامبر در سهم شما از غنیمت خیانت نخواهد كرد، پس مطمئن باشید و به وظیفهى خود عمل كنید.
امام باقرعلیه السلام فرمودند: جنسِ به سرقت رفته، در دوزخ در برابر چشم خائن مجسّم، و به او گفته مىشود به آتش داخل شو وآن را خارج كن.[170]
غشّ، تقلّب، غصب و خیانت از موارد «غِلّ» است. شخصى كه مسئول جمعآورى زكات بود، خدمت رسول خدا صلى الله علیه وآله رسید و گفت: این مقدار از اموالى كه جمع كردهام زكات است و مربوط به شماست و این مقدار نیز هدایاى مردم به خود من است. حضرت بالاى منبر رفت و فرمود: آیا اگر این شخص در خانهاش مىنشست كسى به او هدیه مىداد؟! به خدا سوگند او با همین اموال حرام در قیامت محشور خواهد شد.[171]
آنجا كه به انبیا بدبین مىشوند، شما چه انتظارى نسبت به خودتان دارید؟! از امام صادق علیه السلام نقل شده است كه فرمود: رضایت مردم به دست نمىآید و زبانشان قابل كنترل نیست.[172]
170) تفسیر نورالثقلین.
171) تفسیر فرقان.
172) تفسیر نورالثقلین.
پيام ها
1- نه تنها پیامبر اسلام، بلكه همهى انبیاى الهى امین هستند. «و ما كان لنبىّ...» نبوّت با خیانت سازگار نیست. كسى كه مىخواهد امین تربیت كند باید خود اهل خیانت نباشد. گرچه در بین رهبران غیر الهى، اهل خیانت كم نیست.
2- هیچ كس حتّى انبیا، از سوءظنّ مردم به دور نیست. «ما كان لنبىّ ان یَغُلّ»
(ضعف ایمان از یكسو و حبّ دنیا از سوى دیگر، انسان را وادار مىكند به انبیا سوءظنّ ببرد.)
3- از حریم انسانهاى پاك و اولیاى خدا دفاع كنید. «و ما كان لنبىّ ان یغل...»
4- آوردن مال حرام در قیامت، نوعى مجازات است. و چه سخت است كه در قیامت، در برابر انبیا، شهدا وهمهى مردم، انسان را همراه با مالى كه خیانت كرده بیاورند. «یأت بما غلّ»
5 - یاد قیامت، بازدارنده از خیانت است. «یأت بما غلّ»
6- خیانت، خیانت است و مقدار آن مهم نیست. كلمه «ما» در جملهى «یأت بما غلّ» شامل كم و زیاد هر دو مىشود.
7- قیامت صحنهاى است كه نیكان، حسنات خود را مىآورند، «جاء بالحسنة»[173] و خائنین خیانتهاى خود را به همراه دارند. «یأت بما غلّ»
8 - خداوند عادل است. هم جزا را كامل مىدهد و هم ذرّهاى افراط نمىكند. «وهم لایظلمون»
173) انعام، 160.