ترجمه
بگو: خداوندا! تو صاحب فرمان و سلطنتى. به هر كس (طبق مصلحت و حكمت خود) بخواهى حكومت مىدهى و از هر كس بخواهى حكومت را مىگیرى و هر كه را بخواهى عزّت مىبخشى و هر كه را بخواهى ذلیل مىنمایى، همه خیرها تنها به دست توست. همانا تو بر هر چیز توانایى.
نکته ها
در تفاسیر مىخوانیم كه پیامبر اسلامصلى الله علیه وآله پس از آنكه مكّه را فتح نمود، وعدهى فتح ایران وروم را به مسلمانان داد. در آن موقع منافقان با تعجّب به یكدیگر نگاه مىكردند كه این آیه نازل شد. گروهى از مفسّران، نزول آیه را در موقع حفر خندق دانستهاند. آن زمان كه پیامبرصلى الله علیه وآله كلنگ را بر سنگ زد واز آن جرقهاى برخاست، فرمود: من در این جرقهها فتح كاخهاى مدائن ویمن را از جبرئیل دریافت كردم. منافقان با شنیدن این سخن، لبخند تمسخر مىزدند كه این آیه نازل شد.
آنچه در این آیه در مورد اعطاى عزّت و ذلّت از جانب خداوند آمده، طبق قوانین و سنّت اوست وبدون جهت ودلیل خداوند كسى را عزّت نمىبخشد ویا ذلیل نمىسازد. مثلاً در روایات مىخوانیم: هر كس براى خداوند تواضع و فروتنى كند، خداوند او را عزیز مىكند وهر كس تكبّر نماید، خدا او را ذلیل مىگرداند.[30]
بنابراین عزّت و ذلّت از خداست، ولى ایجاد زمینههاى آن به دست خود ماست.
30) بحار، ج16، ص 265.
پيام ها
1- مالك واقعى تمامى حكومتها خداست. مُلك براى غیر خدا، موقّتى و محدود است. «مالك الملك»
2- اكنون كه مالك اوست پس دیگران امانتدارى بیش نیستند و باید طبق رضاى مالك اصلى عمل كنند. «مالك الملك»
3- اگر انسان مالك مُلك نیست چرا از داشتن آن مغرور و با از دست دادنش مأیوس شود! «مالك الملك»
4- خداوند به هر كس كه شایسته و لایق باشد، حكومت مىدهد. همان گونه كه به سلیمان، یوسف، طالوت و ذوالقرنین عطا نمود. «تؤتى الملك من تشاء»
5 - حكومت و حاكمیّت، دلبستگىآور است. «نزع» به معناى كندن است و نشانه یك نوع دلبستگى است.
6- عزّت و ذلّت به دست خداست، از دیگران توقّع عزّت نداشته باشیم.[31] «تعزّ من تشاء و تذلّ من تشاء»
7- توحید در دعا و عبادت یك ضرورت است.[32] «بیدك الخیر»
8 - آنچه از اوست، چه دادنها وگرفتنها، همه خیر است، گرچه در قضاوتهاى عجولانهى ما فلسفهى آن را ندانیم. «بیدك الخیر»
9- سرچشمهى بدىها عجز و ناتوانى است. از كسى كه بر هر كارى قدرت دارد چیزى جز خیر سر نمىزند. «بیدك الخیر انك على كل شىء قدیر»
31) قرآن از كسانى كه از غیر خدا عزّت مىخواهند به شدّت انتقاد كرده و مىفرماید: «أیبتغون عندهم العزّة فانّ العزّة للّه جمیعاً» نساء، 139.
32) در مناجات شعبانیه مىخوانیم: «الهى بیدك لابید غیرك زیادتى و نقصى».