ترجمه
همانا كسانى كه پیمان خدا و سوگندهاى خودشان را به بهاى ناچیزى مىفروشند، آنان برایشان نصیبى در آخرت نیست و خداوند در قیامت با آنها سخن نمىگوید و به آنان نیز نظر (لطف) نمىكند، آنها را (از گناه) پاك نمىسازد و براى آنان عذابى دردناك است.
نکته ها
این آیه، كسانى را كه پیمان شكنى مىكنند، به پنج نوع قهر الهى تهدید مىكند: بىبهرگى در آخرت، محرومیّت از خطاب الهى، محرومیّت از نظر لطف الهى، محرومیّت از پاكى از گناه و گرفتارى به عذاب دردناك.
در روایات شیعه و سنّى آمده است كه رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: «لا ایمان لِمَن لااَمان له و لا دین لِمَن لاعهد له» كسى كه مراعات امانت نكند، ایمان ندارد و آن كسى كه به عهد خویش وفادار نباشد بىدین است.[81]
در بعضى روایات آمده است كه مراد از «عهد اللّه»، حقایق مربوط به پیامبر اسلام در تورات است كه به دست عالمان یهود تحریف گشته است.
مقایسه كنیم وضع كسانى را كه از جانب خداوند به آنها سلام داده مىشود؛ «سلامٌ قولاً من ربّ رحیم»[82] با كسانى كه خدا هیچ سخنى با آنان نگوید؛ «لایكلّمهم اللّه» واگر نالهاى سر دهند با جملهى «اخسئوا فیها ولاتكلمون»[83] خفه مىشوند.
پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله فرمودند: هر كس با سوگند، مال و ثروت برادرش را به ناحق بخورد، مورد غضب الهى است. سپس این آیه را تلاوت نمودند.[84]
حضرت على علیه السلام فرمودند: مراد از نگاه خداوند در قیامت؛ «لاینظر الیهم» نگاه رحمت است، (نه نگاه با چشم).[85]
81) تفسیر مراغى و نورالثقلین.
82) یس، 58.
83) مؤمنون، 108.
84) تفسیر نورالثقلین.
85) تفسیربرهان، ج1، ص293.
پيام ها
1- امانت مردم نزد انسان، عهد الهى است. در آیات قبل خواندیم كه بعضى امانت مردم را بر نمىگردانند، در این آیه به جاى امانت مردم، كلمهى «عهداللّه» بكار رفته است.
2- پیمان شكنى، از گناهان كبیره است. این نوع تهدید پىدرپى، در باره هیچ گناهى در قرآن مطرح نشده است. «یشترون بعهد اللّه... لا خلاق لهم...»
3- سوگند دروغ، سبب محرومیّت در قیامت مىشود. «یشترون... ایمانهم»
4- دنیاپرستى، ریشهى پیمان شكنى است. «ثمناً»
5 - بهاى پیمان شكنى هرچه باشد، كم است. «ثمناً قلیلاً»
6- كیفرهاى قیامت، متناسب با عملكرد خود ماست. بىاعتنایى ما به تعهّدات الهى، سبب بىاعتنایى خدا به ماست. «لا یكلّمهم، لا ینظر الیهم، لایزكّیهم»
7- عذابهاى اُخروى، هم جسمى است و هم روحى. هم تحقیر است؛ «لایكلّمهم اللّه» و هم شكنجه و مجازات. «ولهم عذاب الیم»