ترجمه
و كیست گمراهتر از كسى كه به جاى خداوند، كسانى را مىخواند كه تا روز قیامت پاسخش را نمىدهند و حتّى از خوانده شدن خود بىخبرند.
و آنگاه كه مردم محشور شوند، آنها دشمنشان خواهند بود و عبادتشان را انكار خواهند كرد.
نکته ها
بالاترین گمراهى، انحراف در شناخت است و كسى كه خداى علیم و قدیر و سمیع و بصیر را رها كرده و به سراغ غیر او مىرود، گرفتار چنین گمراهى شده است، زیرا غیر خدا توان انجام هیچ كارى را ندارد.
مشابه آیه 5، آیه 29 سوره یونس است كه مىفرماید: معبودهاى مشركان در قیامت به آنها مىگویند: «فكفى باللّه شهیداً بیننا و بینكم ان كنّا عن عبادتكم لغافلین» خداوند میان ما و شما گواه است كه ما از عبادت شما بىخبر بودیم.
چقدر تفاوت است میان معبودى كه دعا را مىشنود و مستجاب مىكند، «اُدعونى استجب لكم»(17) و معبودى كه هرگز نمىشنود و پاسخ نمىدهد. «مَن لایستجیب له» و یا اگر بشنود، توان پاسخگویى ندارد! «ان تدعوهم لایسمعوا دعائكم و لو سمعوا ما استجابوا لكم»(18)
تفاوت نقش خدا و غیر خدا در زندگى انسان
الف: نقش خدا در زندگى انسان
1. آفریدگارِ اوست. «خلق الانسان»(19)
2. پروردگار او و همه جهانیان است. «ربّ العالمین»(20)
3. او را بسیار دوست دارد. «بالناس لرؤف»(21)
4. دعاى او را مىشنود. «سمیع الدعاء»(22)
5. فریادرس اوست. «یجیب المضطر»(23)
6. او را به خوبى راهنمایى مىكند. «الّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا»(24)
7. او را حمایت و سرپرستى مىكند. «و هو یتولّى الصالحین»(25)
8. به او رشد و تكامل مىدهد. «یهدى الى الرّشد»(26)
9. به او آرامش و اطمینان مىدهد. «ألا بذكر اللّه تطمئنّ القلوب»(27)
10. به او آموزش مىدهد. «الّذى علّم بالقلم»(28)
11. به او وسعت و فزونى مىدهد. «لئن شكرتم لازیدنّكم»(29)
12. بیماریش را شفا مىدهد. «و اذا مرضت فهو یشفین»(30)
13. امید آیندهى اوست. «والّذى أطمع أن یغفرلى خطیئتى یوم الدین»(31)
ب: نقش غیر خدا در زندگى انسان
1. قدرتى در آفرینش ندارند. «لن یخلقوا ذُباباً»(32)
2. از خواستههاى انسان بىخبرند. «و هم عن دعائهم غافلون»(33)
3. دعاى او را نمىشنوند. «لایسمعوا دعائكم»(34)
4. توان پاسخگویى ندارند. «یدعوا من دون اللّه من لایستجیب له» (احقاف، 5)
5. دشمن انساناند. «كانوا لهم اعداء» (احقاف، 6)
6. در برابر حوادث ناتواناند. «لایملكون كشف الضرّ عنكم»(35)
7. نه قدرت نفعرسانى دارند و نه از ضرر جلوگیرى مىكنند. «ما لایضرّهم و لاینفعهم»(36)
و خلاصه به قول حضرت یوسفعلیه السلام: «أأرباب متفرّقون خیر أم اللّه الواحد القهّار»(37) آیا خدایان پراكنده و گوناگون بهترند یا خداى یگانه مقتدر؟
پيام ها
1- انحرافات فكرى و اعتقادى، بالاترین انحرافات بشر است. «من أضلّ»
2- هر راهى غیر از راه خداوند، گمراهى است. «مَن اضل ممّن یدعوا من دون اللّه»
3- مردم، براى دنیا سراغ غیر خدا مىروند، در حالى كه آنها نه تنها در دنیا كمكى نمىكنند، بلكه در قیامت هم دشمن مىشوند. «لایستجیب له... كانوا لهم اعداء»
4- پیوندهاى غیر الهى و شرك آلود دنیوى، به عناد و روابط خصمانه در قیامت تبدیل خواهد شد. «اذا حشر النّاس كانوا لهم أعداء»
5 - درخواست از دیگران، اگر به جاى خداوند باشد، نوعى عبادت و پرستش است كه با توحید سازگار نیست. «دعائهم... بعبادتهم»
6- معبودهاى خیالى، از عبادت مریدانشان در دنیا، غافل و در قیامت آن را انكار مىكنند. «عن دعائهم غافلون، بعبادتهم كافرین»