ترجمه
و كسانى كه (به خدا) ایمان آورده و كارهاى نیكو انجام دادهاند و به آنچه بر محمّد نازل شده كه حق است و از جانب پروردگارشان است، ایمان آوردهاند، خداوند بدىهاى آنان را پوشاند و كارشان را به سامان رساند.
نکته ها
كلمه «بال» یا به معناى كار و حالات و شئون است و یا به معناى روح و قلب.
تكرار جمله «آمنوا»، نشانه آن است كه باید ایمان به وحى و دستورات پیامبر هم وزنِ ایمان به خدا باشد همچنین خداشناسى و جهان بینى صحیح و رفتارهاى خوب به تنهایى نجاتبخش نیست، بلكه ایمان به رسالت پیامبر اسلام و شریعت او نیز لازم است.
مراد از «عملوا الصّالحات» انجام تمام كارهاى صالح نیست، زیرا انجام تمام آنها براى انسان ممكن نیست. چنانكه مراد این نیست كه تمام كارهاى مؤمنان صالح است، زیرا به دنبال آن مىفرماید: «كفّر عنهم سیئاتهم» بدىهاى آنان را جبران مىكنیم.(7) بلكه مراد انجام كارهاى نیك در هر زمینهاى به مقدار توان و در حد امكان است.
مراد از «ما نزّل على محمّد»، وحى الهى است كه هم شامل قرآن مىشود و هم شامل سنّت پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله. چنانكه در قرآن مىخوانیم: «ما ینطق عن الهوى»(8) سخنان او از روى هوا و هوس نیست.
همان گونه كه تكلیف نماز و روزه بر پیامبر نازل شد، دستور تعیین جانشین نیز در حجّةالوداع نازل شد. «یا أیّها الرّسول بلّغ ما أنزل الیك...»(9) بنابراین بشارت در این آیه مخصوص كسانى است كه به تمام آنچه بر پیامبر نازل شده (نه فقط به بخشى از آن)، ایمان داشته باشند.
پيام ها
1- ایمان، درجات و مراحلى دارد و امرى كمالپذیر است. «آمنوا... و آمنوا»
2- ایمان و عمل، از یكدیگر جدا نمىشوند. «آمنوا و عملوا الصّالحات و آمنوا»
3- ایمانى ارزش دارد كه به اطاعت كامل از دستورات الهى بیانجامد. «بما نزّل على محمّد»
4- پیروى از دستورات انبیا، طبق ملاك و معیار حق است. «و هو الحق»
5 - احكام و شریعت دین، براى رشد و تربیت انسان است. «نزّل... من ربّهم» (به عبارت دیگر، ربوبیّت الهى اقتضا مىكند كه براى رشد و تربیت بندگان، برنامهاى حقیقى و به دور از انحراف فرو فرستاده شود.)
6- معیار حقّ وحقیقت، مطابقت با وحى ودستورات خداست. «هوالحقّ من ربّهم»
7- پیامبر اسلام از پیش خود حرفى نمىزند، آنچه مىگوید وحى است. «نزّل على محمّد... من ربّهم»
8 - براى دریافت الطاف الهى، ایمان به تنهایى كافى نیست، بلكه عمل صالح و پیروى از رسول خدا نیز لازم است. «آمنوا و عملوا الصّالحات و آمنوا بما نزّل على محمّد... كفّر عنهم... و أصلح بالهم»
9- ایمان و عمل صالح، گذشتهها را جبران و آینده را بیمه مىكند. «كفّر... اصلح»
10- كفر، سبب تباهى عمل، و ایمان و عمل صالح، سبب اصلاح عمل مىگردد. «الّذین كفروا... اضلّ اعمالهم - الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات... أصلح بالهم»
11- گناهان و بدىها مانع اصلاح انسان است، ابتدا باید آنها برطرف شود تا زمینه اصلاح فراهم گردد. «كفر عنهم سیئاتهم و أصلح بالهم»
12- خداوند با تهدید كفّار «أضلّ أعمالهم» و بشارت به مؤمنان «أصلح بالهم»، از پیامبر و اهل ایمان دلجویى مىكند.