ترجمه
اى كسانى كه ایمان آورده‌اید! خدا را اطاعت كنید و از رسول (نیز) پیروى نمایید و كارهایتان را باطل نسازید.
نکته ها
در آیات و روایات، برخى اعمال و گفتارها سبب بطلان اعمال معرّفى شدهاند، از جمله:
1. منّت گذاشتن و آزار دادن نیازمندان، كه پاداش انفاق را محو مىكند. «لاتبطلوا صدقاتكم بالمنّ و الاذى»(87)
2. بىادبى نسبت به رهبران الهى، «لاترفعوا اصواتكم فوق صوت النبى أن تحبط اعمالكم»(88) صداى خود را بر صداى پیامبر برتر قرار ندهید تا كارهایتان تباه نشود.
3. عُجب و حسد. «الهى عبّدنى لك و لاتفسد عبادتى بالعجب»(89) چنانكه امام صادقعلیه السلام فرمودند: «انّ الحسد یأكل الایمان كما تأكل النّار الحطب»(90) حسد نیكىها را نابود مىكند همان گونه كه آتش هیزم را مىسوزاند.
4. شرك به خدا. «لئن أشركت لیحبطنّ عملك»(91) اگر شرك ورزى قطعاً عمل تو را تباه مىكند.
5. ریا كه گونهاى از شرك است. «الّذین ینفقون أموالهم رئاء النّاس...»(92)
در حدیث مىخوانیم كه رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: هركس یك «سبحان اللّه» بگوید، درختى در بهشت براى او كاشته مىشود. شخصى گفت: پس ما (كه همواره به این ذكر مشغولیم) درختان بسیار زیادى در آنجا داریم!. حضرت آیه فوق را تلاوت كرده و فرمودند: مواظب باشید آتشى پس از آن نفرستید تا آنها را بسوزاند.(93)
در مورد معناى عبارتِ «لاتبطلوا أعمالكم» با توجّه به صدر آیه، سه وجه مىتوان ذكر كرد:
الف) ایمان خود را حفظ كنید و مشرك نشوید كه اعمالتان باطل مىشود. زیرا شرك اعمال را تباه مىكند. «لئن أشركت لیحبطنّ عملك»(94)
ب) با ترك اطاعت از رسول خدا، اعمالتان را تباه نسازید.
ج) با منّت گذاشتن به پیامبر، اعمال خود را تباه نكنید. چنانكه خداوند مىفرماید: «یمنّون علیك أن اسلموا قل لا تمنّوا علىّ اسلامكم»(95)
87) بقره، 264.
88) حجرات، 2.
89) دعاى مكارم الاخلاق.
90) كافى، ج2، ص 306.
91) زمر، 65.
92) نساء، 38.
93) تفسیر نورالثقلین.
94) زمر، 65.
95) حجرات،17.
پيام ها
1- گرچه مخاطب قرآن، مؤمنان هستند، امّا ذكر این عنوان در آغاز برخى آیات، بیانگر شخصیّت دادن و تكریم آنان است. «یا أیها الّذین آمنوا أطیعوا اللّه...»
2- اولویّتها و سلسله مراتب را مراعات كنیم. در اینجا نام خداوند قبل از پیامبر آمده است. «أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول»
3- لازمهى ایمان، تسلیم بودن و اطاعت از فرامین خدا و رسول است. «یا أیّها الّذین آمنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول»
4- دستورات دین، دو نوع است: دستورات ثابت كه از طرف خداوند است. «أطیعوا اللّه» و دستورات متغیّر كه به مقتضاى ضرورتها و نیازها از طرف حاكم اسلامى صادر مىشود. «أطیعوا الرّسول»
5 - پیامبر اسلامصلى الله علیه وآله معصوم است. فرمان اطاعت از پیامبر بدون هیچ قید و شرطى، نشانه عصمت او و واجب الاتباع بودن اوست. «أطیعوا الرسول»
6- مؤمنان، به ایمان خود مغرور نشوند كه اعمالشان در معرض خطر است. «الّذین آمنوا... لاتبطلوا أعمالكم»