ترجمه
پس چگونه خواهد بود آنگاه كه از هر امّتى گواهى (از خودشان) بیآوریم و تو را نیز بر آنان گواه آوریم؟!
نکته ها
مضمون این آیه كه گواه بودن رسول خداصلى الله علیه وآله بر اعمال امّت را بیان مىكند، در موارد دیگرى هم آمده است.[278]
وقتى ابن مسعود، این آیه را در ضمن تلاوتش بر پیامبر مىخواند، اشك آن حضرت جارى مىشد.[279]
گرچه خداوند نیازى به آوردن شاهد ندارد، ولى انسان به گونهاى است كه هرچه بیشتر حضور شاهدان را حس كند، براى تربیت و تقوایش مؤثّرتر است. كسى كه در تلویزیون براى میلیونها نفر صحبت مىكند، چون همه او را مىبینند، وقتى عطسهاى یا اشتباهى مىكند، بیشتر خجالت مىكشد.
به نقل آیات قرآن، شهود در قیامت بسیارند؛ از جمله خداوند،[280] پیامبران، امامان مع[281]صوم،[282] فرشتگان،[283] زمین،[284] زمان،[285] اعضاى بدن[286] و قیامت، روز اقامهى شاهدان است. «یوم یقوم الاشهاد»[287]
سنّت الهى بر آن است كه پیامبر هر امّتى شاهد آنان باشد. پس از رحلت پیامبراكرمصلى الله علیه وآله نیز باید كسى كه در صفات، همچون پیامبر است، شاهد بر مردم باشد. امام صادق علیه السلام فرمود: در هر قرنى (زمانى) امامى از ما اهلبیت، شاهد بر مردم است و رسول خدا صلى الله علیه وآله شاهد بر ماست.[288]
حضرت علىعلیه السلام بعد از تلاوت این آیه فرمود: «هو - محمّد - شهید على الشهداء و الشهداء هم الرّسل».[289]
278) بقره، 143 ؛ نحل، 89 ؛ حج، آیه آخر.
279) تفسیر كبیر فخررازى و تفسیر مراغى به نقل از صحیح بخارى و ترمذى و نسائى.
280) انّ اللّه على كلّ شىء شهید». حج، 17.
281) جئنا من كلّ امّة بشهید». نساء، 41.
282) وكذلك جعلناكم امّة وسطا لتكونوا شهداء على النّاس». بقره، 143.
283) وجاءت كلّ نفس معها سائق و شهید». ق، 21.
284) یومئذ تحدّث اخبارها». زلزال، 4.
285) در حدیث است: هر «روز» جدید، به انسان خطاب مىكند: «اَنا یوم جدید و اَنا علیك لشهید، اشهد به یومالقیامة». تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص112.
286) تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم». نور، 24.
287) غافر، 51.
288) نورالثقلین، ج1، ص399.
289) تفسیر برهان، ج1، ص 370 و عیّاشى، ج1، ص242.
پيام ها
1- پیامبران، اسوهى مردم در دنیا و شاهد بر مردم در آخرتند. «من كلّ اُمّة بشهید»
2- لازمهى گواه بودن، علم داشتن است، پس انبیا از كارهاى ما آگاهند. «بشهیدٍ»
3- پیامبر اسلام اشرف انبیاست، چون انبیا بر اعمال اُمّت خود گواهند، ولى پیامبر اسلام بر اعمال انبیا گواه است. «جئناك بك على هؤلاء شهیدا»