ترجمه
آیا نمىنگرى كسانى را كه (پیش از هجرت) به آنان گفته شد (اكنون) دست نگهدارید و نماز به پا دارید و زكات بپردازید. لیكن چون جهاد (در مدینه) بر آنان مقرّر شد، گروهى از آنان از مردم (مشرك مكّه) چنان مىترسیدند كه گویا از خدا مىترسند، بلكه بیش از خدا (از كفّار مىترسیدند) و (از روى اعتراض) گفتند: پروردگارا! چرا جنگ را بر ما واجب كردى؟ چرا ما را تا سرآمدى نزدیك (مرگ طبیعى) مهلت ندادى؟ بگو: برخوردارى دنیا اندك و ناچیز است و براى كسى كه تقوا پیشه كند آخرت بهتر است، و به اندازهى رشتهى میان هسته خرما، به شما ستم نخواهد شد.
نکته ها
مسلمانان صدر اسلام در دوران سخت مكّه، از پیامبر اسلام اجازهى جنگ با مشركان را مىخواستند و مىگفتند: پیش از اسلام عزیز بودیم، اینك به خاطر اسلام گرفتار فشاریم، بگذار بجنگیم تا عزّت خود را به دست آوریم. پیامبرصلى الله علیه وآله كه آن هنگام مأمور به جنگ نبود، اجازه نمىداد، ولى پس از هجرت كه فرمان جهاد آمد، جمعى از همان جهاد طلبان، دست به اعتراض و بهانه جویى زدند و كفّار مكّه را بزرگ شمرده و از آنان به شدّت مىترسیدند.
«خَشیة» به ترسى گفته مىشود كه برخاسته از عظمت وبزرگ دانستن طرف باشد.
امام صادقعلیه السلام فرمود: مراد از «كُفّوا ایدیكم»، «كفّوا السنتكم» است، گویا شعارهاى توخالى مىدادند كه آیه نازل شد، دست بردارید.[326]
امام باقرعلیه السلام یكى از نمونهها را صلح امام حسنعلیه السلام معرّفى فرمودند كه آن صلح از آنچه خورشید بر آن مىتابد براى امّت اسلام بهتر بود.[327]
آرى، رهبر معصوم گاهى مثل امام حسنعلیه السلام فرمان آتشبس مىدهد و گاهى مانند امام حسینعلیه السلام جنگ و شهادت را لازم مىداند.
در روایات متعددى مىخوانیم كه مراد از اجل قریب كه مردم تقاضاى تأخیر جهاد را تا آن زمان دارند، قیام حضرت مهدىعلیه السلام است.[328] یعنى افرادى مىگویند: تا زمان قیام امام زمانعلیه السلام نباید حكم قتال بیاید.
326) تفسیر نورالثقلین ؛ كافى، ج2، ص114.
327) كافى، ج 8، ص 330.
328) تفسیر عیّاشى، ج1، ص 257.
پيام ها
1- توجّه به تاریخ، سازنده است. «ألم تر...»
2- در آغاز هر انقلابى، تحمل مشكلات و سعهى صدر لازم است. «كفوا ایدیكم»
3- باید احساسات زودرس و شعارهاى توخالى را كنترل كرد. «كفوا ایدیكم»
4- دستورهاى خداوند، طبق مصالح واقعى است، نه تقاضاى مردم. «كُفّوا ایدیكم» (با توجّه به شأن نزول)
5 - همیشه و همه جا شمشیر كارساز نیست. در شرایط بحرانى و عدم آمادگى، نباید بهانه به دشمن قوى پنجه داد. «كُفّوا ایدیكم»
6- از رسول خدا و فرمان خدا جلو نیفتید و در امور دینى، اظهار سلیقهى شخصى نكنید. «كفّوا ایدیكم»
7- با نماز كه یاد خداست، آرامش درونى كسب كنید و با زكات، خلاهاى اقتصادى را پر كنید. «اقیموا الصلوة و آتواالزكاة»
8 - مسائل عبادى اسلام با مسائل اقتصادى آن بهم پیوسته است. «الصلوة، الزكاة»
9- در میان عبادات، نماز و زكات جایگاه ویژه دارد. «اقیموا الصلوة و آتوا الزكاة»
10- نماز بر زكات مقدّم است. (هر كجا نامى از این دو است، اوّل نام نماز است)
11- فرمان نماز وزكات قبل از جهاد صادر وتشریع شده است. «كُفّوا ایدیكم و اقیموا الصلوة...»
12 - خودسازى، مقدّم بر جامعه سازى است، آنكه اهل نماز و زكات نباشد، اهل اخلاص و ایثار هم نخواهد بود. «اقیموا الصلوة و آتواالزكاة»
13- آنان كه زود داغ مىشوند، زود هم سرد مىشوند. آرى هر داغى، سرد مىشود، ولى هیچ پختهاى خام نمىشود. «كفّوا ایدیكم... فلما كتب... لِمَ كتبت»
14- انقلابى بودن مهم نیست، انقلابى ماندن مهم است. گاهى از شعار تا عمل فاصله زیاد است. «فلما كتب...اذا فریق منهم یخشون»
15- فرمان جهاد، وسیلهى آزمایش مردم است. «كتب... القتال... فریقمنهم یخشون»
17- عامل مهم ترك جهاد، دلبستگىهاى دنیوى است. «لولااخرتنا الى اجل»
16- سرچشمه اعتراض به فرمان جهاد ترس است. «یخشون... لِمَ كتبت»
18- به فرمانهاى خدا و زمان صدور آنها اعتراض نكنید. در برابر امر الهى، محاسبات زمانى و مكانى خود را كنار بگذارید. «لولا اخّرتنا الى اجل قریب»
19- اعتراض به فرمان خدا نشانهى بىتقوایى است. «لِمَ كتبت... خیرٌ لمن اتّقى»
20- اگر چشم اندازتان را وسیعتر از این جهان مادّى قرار دهید، به متاع اندك دنیا دلبسته نمىشوید. «والاخرة خیر»
21- كامیابان آخرت، تنها اهل تقوایند. «خیر لمن اتّقى»