ترجمه
چرا در معانى قرآن تدّبر نمىكنند؟ در حالى كه اگر این قرآن، از طرف غیر خدا بود قطعاً اختلافهاى بسیارى در آن مىیافتند.
نکته ها
از تهمتهایى كه به پیامبر اسلام مىزدند، آن بود كه قرآن را شخص دیگرى به محمّد صلى الله علیه وآله یاد داده است: «یُعلّمه بشر»[332] این آیه در پاسخ آنان نازل شده است.
معمولاً در نوع سخنان و نوشتههاى افراد بشر در درازمدّت تغییر، تكامل و تضاد پیش مىآید. امّا این كه قرآن در طول 23 سال نزول، در شرایط گوناگون جنگ و صلح، غربت و شهرت، قوّت و ضعف، و در فراز و نشیبهاى زمان آن هم از زبان شخصى درس نخوانده، بدون هیچگونه اختلاف و تناقض بیان شده، دلیل آن است كه كلام خداست، نه آموختهى بشر.
فرمان تدبّر در قرآن براى همه و در هر عصر ونسلى، رمز آن است كه هر اندیشمندى هر زمان، به نكتهاى خواهد رسید. حضرت علىعلیه السلام دربارهى بىكرانگى مفاهیم قرآن فرموده است: «بَحراً لایُدرك قَعره»[333] قرآن، دریایى است كه تهِ آن درك نمىشود.
332) نحل، 103.
333) نهجالبلاغه، خطبه 198.
پيام ها
1- اندیشه نكردن در قرآن، مورد توبیخ و سرزنش خداوند است. «افلا یتدبرون»
2- تدبّر در قرآن داروى شفابخش نفاق است. «و یقولون طاعة... افلا یتدبرون...»
3- راه گرایش به اسلام و قرآن، اندیشه و تدبر است نه تقلید. «افلا یتدبرون»
4- قرآن همه را به تدبّر فراخوانده است و فهم انسان به درك معارف آن مىرسد. «افلا یتدبّرون القرآن»
5 - پندار وجود تضاد و اختلاف در قرآن، نتیجهى نگرش سطحى و عدم تدبّر و دقّت است. «افلایتدبّرون»
6- قرآن، دلیل حقّانیت رسالت پیامبر است. «لو كان من عند غیر اللَّه...»
7- یكدستى و عدم اختلاف در آیات نشان آن است كه سرچشمهى آن، وجودى تغییر ناپذیر است. «لو كان من عند غیر اللّه»
8 - هرچه از طرف خداست حقّ و ثابت و دور از تضاد و پراكندگى و تناقض است. «لو كان من عند غیر اللَّه لوجدوا...»
9- در قوانین غیر الهى همواره تضاد و تناقض به چشم مىخورد. «لو كان من عند غیر اللَّه لوجدوا...»
10- اختلاف، تغییر وتكامل، لازمهى نظریات انسان است. «لوجدوا فیه اختلافاً»
11- براى ابطال هر مكتبى، بهترین راه كشف و بیان تناقضهاى آن است. «لوجدوا فیه اختلافاً كثیراً»