ترجمه
پس در راه خدا پیكار كن، كه جز شخص تو (كسى بر آن) مكلّف نیست و مؤمنان را (به جهاد) ترغیب كن، باشد كه خداوند از گزند كافران جلوگیرى كند و خداوند قدرتمندتر و مجازاتش دردناكتر است.
نکته ها
پس از پیروزى كفّار در احد ابوسفیان با غرور گفت: بار دیگر با مسلمانان در موسم بدر صغرى (محلّ برپایى بازارى در سرزمین بدر در ماه ذى قعده) روبرو خواهیم شد. هنگام رسیدن موعد، پیامبر مردم را به جهاد دعوت كرد. عدهاى به جهت شكست در احد روحیّهى حضور نداشتند. آیهى فوق نازل شد و پیامبر بار دیگر مردم را به جهاد دعوت كرد. هفتاد نفر حاضر شدند ولى درگیرى رخ نداد و مسلمانان سالم به مدینه برگشتند.
«نكول»، به معناى امتناع كردن از روى ترس است. و «تنكیل»، انجام كارى است كه طرف را منصرف كند، همچون كیفر و مجازات.
از امام صادقعلیه السلام روایت شده است كه به هیچ پیامبر دیگرى فرمان نیامد كهاگر تنها شدى جهاد كن.[336] در زمان ما نیز امام خمینىقدس سره فرمود: ابرقدرتها بدانند اگر خمینى یكه وتنها بماند به راه خود ومبارزه با شرك و كفر ادامه خواهد داد.
امام باقرعلیه السلام فرمود: پس از نزول این آیه پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله تمام جنگها را شخصاً فرماندهى مىكرد.[337]
336) تفسیر صافى.
337) تفسیر برهان، ج1، ص398 و عیاشى، ج1، ص261.
پيام ها
1- رهبر باید پیشاهنگ دیگران باشد. «فقاتل»
2- اگر مسلمانان نسبت به نالهى مستضعفان بىتفاوت شدند، پیشوا باید به تنهایى حركت كند. «الاّ نفسك»
3- رهبر باید چنان قاطع باشد كه همراهى یا عدم همراهى مردم در جهاد، در او بىاثر باشد. «الاّ نفسك»
4- هر كس مسئول كار خویش است. «لاتكلّف الا نفسك»
5 - باید دل به خدا بست، نه مردم. «الاّ نفسك»
6- وظیفهى پیامبران، تشویق و دعوت است، نه اجبار. «حرّض المؤمنین»
7- جبهه و جهاد، نیاز به تبلیغات قوى دارد. «حرّض المؤمنین»
8 - وظیفهى ما قیام و جهاد است، شكستِ دشمن كار خداست. «فقاتل... عسى اللّه ان یكفّ»
9- قدرت الهى، برترین قدرت و مایهى دلگرمى مؤمنان و تهدید متخلّفان است. «واللّه اشد بأساً»