ترجمه
سوگند به آسمانِ داراى راهها (و زیبایىها)ى بسیار.
به درستى كه شما در گفتار گوناگون (سرگردان) هستید.
هر كه از حق منصرف گشت، (در آینده نیز) به انحراف كشیده خواهد شد.
مرگ بر دروغزنان (كه بىدلیل و برهان درباره قرآن و قیامت سخن مىگویند).
آنان كه در بىخبرى و غفلت غرقند.
نکته ها
«حُبُك» جمع «حبیكه» و «حباك» به سه معناى راه، زینت و اعتدال آمده است كه براى هر یك از معانى آن براى توصیف آسمان در قرآن شاهدى وجود دارد:
«لقد خلقنا فوقكم سَبع طرائق»(7) ما بالاى سر شما هفت راه آفریدیم.
«زیّنّا السماء الدنیا بزینة الكواكب»(8) ما آسمان دنیا را با ستارگان، زینت دادیم.
«والسّماء رفعها و وضع المیزان»(9) آسمان را برافراشت و توازن برقرار كرد.
«یؤفك» از «اِفك» به معناى منصرف ساختن و به انحراف كشاندن است. لذا به دروغ كه انحراف از حقیقت و مایهى انحراف است، افك گویند.
«خرّاص» از «خَرص»، به سخنى گفته مىشود كه پایه علمى ندارد و بر اساس گمان، تخمین و حدس است. «غمرة» به آب فراوانى گفته مىشود كه عمق آن پیدا نباشد و مراد از آن در اینجا جهالت و نادانى عمیقى است كه انسان را فراگیرد.
عدّهاى كارشان شایعهسازى بر اساس حدس، پندار، القاى بافتههاى خود به دیگران و ایجاد تردید در آنهاست. معمولاً شایعه را دشمن سفارش مىدهد، منافقان تولید مىكنند و افراد ساده لوح مىپذیرند.
امام باقرعلیه السلام در باره «یؤفك عنه مَن افك» فرمودند: كسىكه از ولایت اهلبیت پیامبرعلیهم السلام منحرف و سرپیچى كند، از بهشت بازخواهد ماند.(10)
7) مؤمنون، 17.
8) صافّات، 6.
9) الرحمن، 7.
10) كافى، ج1، ص422.
پيام ها
1- كسى كه اهل منطق نباشد، ثباتى نداشته و هر لحظه حرفى مىزند. لذا راه مستقیم یكىاست، ولى بیراهه زیاد. عقیده حقّ یكى است، ولى ناحق زیاد. «انّكم لفى قول مختلف»
2- مخالفان، درباره پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله سخنان مختلفى مىگفتند، از قبیل: شاعر، كاذب، شاگرد دیگران، جادوگر، جادو شده، مجنون، كمك گیرنده از دیگران، بازگو كننده افكار و افسانههاى پیشینیان و امثال آن. «انّكم لفى قول مختلف»
3- هر انحراف، لغزش و گناهى، زمینهساز انحرافات، لغزشها و گناهان دیگرى است. «یؤفك عنه من افك»
4- سخن گفتن بىدلیل و بىاساس و تكیه بر حدس و گمان، زمینهى دریافت لعنت الهى است. «قتل الخراصون»
5 - نفرین و شعار مرده باد...، شعارى قرآنى است. «قتل الخرّاصون»
6- جامعه اسلامى باید با قاطعیّت، افراد نااهل را طرد نماید. «قتل الخرّاصون»
7- حدس و گمان و اشتباه، گاهى براى افراد پیدا مىشود، لیكن خطر آنجاست كه كار انسان، حدس زدن و عمر انسان در خطا و غفلت غرق باشد. «الخرّاصون... فى غمرة ساهون...» (تكیهگاه انسان باید علم و دانش باشد، نه حدس و گمان)
8 - كسى كه در غفلت و اشتباه غرق شده و در دنیاى حدس و خیال زندگى مىكند، ارزش حیات و زندگى ندارد. «قتل الخرّاصون الّذین هم فى غمرة ساهون»