ترجمه
پس آنگاه كه آسمان شكافته شده، گلگون و مثل روغن گداخته در آید،
پس كدام یك از نعمتهاى پروردگارتان را تكذیب مىكنید؟
پس در آن روز (و آن موقف خاص) هیچ یك از انس و جن، از گناهش پرسیده نشود.
پس كدام یك از نعمتهاى پروردگارتان را تكذیب مىكنید؟
نکته ها
در معناى «لایسئل» چند احتمال است:
1. لایسئل عن ذنب المجرم: كس دیگرى را به جاى دیگرى را به جاى مجرم از میان انس و جن مؤاخذه نمىكنند، بلكه خود مجرم را مؤاخذه مىكنند.(97)
2. در روایات مىخوانیم: قیامت پنجاه موقف دارد،(98) در یك موقف، فرمان بازداشت و حسابرسى و سؤال است، «و قفوهم انّهم مسؤلون»(99) در موقف دیگر مهر بر لبها زده مىشود، «نختم على افواههم»(100) در موقف دیگر از یكدیگر استمداد مىكنند و در موقفى همه گریانند. بنابراین اگر در این آیات مىخوانیم كه از هیچكس سؤال نمىشود، مربوط به موقف خاصّى است.
3. ممكن است مراد آیه، «لایسئل عن ذنبه» این باشد كه تنها از گناه سؤال نمىشود، زیرا گناه خلافكار در آن روز حاضر است، «و وجدوا ما عملوا حاضرا»(101) و اسرار درونى او آشكار. «تبلى السرائر»(102) پس از چیزهاى دیگر از قبیل: عمر و درآمد و چگونگى مصرف سئوال مىشود، نه فقط از گناهان انسان.
در آینده آسمانها از هم شكافته و ذوب خواهند شد. آسمانهایى كه «سبعاً شدادا»(103) هستند، مثل روغن مذابّ، روان مىشوند. «فكانت وَردة كالدّهان»
97) مجمعالبیان.
98) بحار، ج 7،ص 126.
99) صافّات، 24.
100) یس، 65.
101) كهف، 49.
102) طارق، 9.
103) نبأ، 12.
پيام ها
1- ظهور قیامت، با دگرگونى در نظام طبیعت صورت مىگیرد. «فاذا انشّقت السماء...»
2- پایان این جهان، فروپاشیدن و درهم پیچیدن است، امّا آغازى است براى جهان دیگر. «فاذا انشّقت السّماء... فیومئذ...»
3- جنّ نیز همچون انسان، اختیار داشته و مرتكب گناه مىگردد. «لایسئل عن ذنبه انس و لا جانّ»