ترجمه
آیا آنچه را كشت مى‏كنید، دیده‏اید؟
 آیا شما آن را مى‏رویانید یا ما رویاننده‏ایم؟
اگر بخواهیم آن را خار و خاشاك مى‏گردانیم، پس شما از روى تعجّب مى‏گویید:
ما زیان دیده‏ایم.
بلكه محروم و بدبختیم.

نکته ها
«حُطام» به معنى شكستن و خرد شدن و «تفكّهون» به معناى میوه خوردن، فكاهى گفتن و تعجب و پشیمانى آمده است. «مغرمون» از «غرامت» به معناى پرداخت خسارت و زیان دیدن است.
اگر كمى دقّت كنیم، زمین، بدن انسان را به خاك تبدیل مى‏كند ولى بذر را به خاك تبدیل نمى‏كند. دانه درون زمین دو حركت متضاد دارد، ساقه به سوى بالا و ریشه به سوى پایین مى‏رود. ریشه، مواد غذایى را جذب و ساقه، موانع خود را حتى اگر سفت باشد دفع مى‏كند. یك دانه به چند خوشه تبدیل مى‏شود و تولید مثل مى‏كند.
هر نوع تغییر و تحوّلى در طبیعت، براى خداوند یكسان است. حیات یا مرگ موجودات، شیرینى یا تلخى آب، همه در نزد قدرت خداوند یكسان است. «خلقناكم... قدّرنا بینكم الموت»، «نحن الزارعون... لجعلناه حطاماً»، «تشربون... جعلناه اجاجاً»
یكى از راه‏هاى خداشناسى، فرض خلاف وضع موجود است، چنانكه گفته‏اند: «تعرف الاشیاء باضدادها» یعنى با تصور ضدّ هر چیزى، جایگاه و اهمیّت آن چیز مشخص مى‏شود، مثلاً: اگر هر یك از شب یا روز طولانى شود، اگر آب‏ها به زمین فرو رود، اگر كشت‏ها همه خار شود، اگر آب‏ها تلخ شود و... چه كسى مى‏تواند آن را به وضع موجود تبدیل كند؟
آرى اگر انسان به این نكته توجّه داشته باشد كه هر چه دارد، هر لحظه در معرض تغییر و نابودى است و به پیامدهاى از دست دادن آنها بیاندیشد، ارزش نعمت‏هاى موجود را بهتر درك خواهد كرد و به لطف و قدرت الهى بیشتر پى‏مى‏برد.

پيام ها
 1- همان قدرتى كه از یك دانه بذر، خوشه‏ها پدید مى‏آورد، مى‏تواند از تك سلّول انسان مرده‏اى دوباره او را زنده كند. «أفرأیتم ما تحرثون»
 2- فعل و انفعالات طبیعى با اراده خداوند است. «لو نشاء لجعلناه حطاما»
 3- برخى انسان‏ها، تا محصولشان خار و خاشاك نشود و سرشان به سنگ نخورد، وجدانشان بیدار نمى‏شود. «حُطاماً... بل نحن محرومون»