ترجمه
امروز، همهى چیزهاى پاك و دلپسند براى شما حلال شده است، و طعام اهل كتاب براى شما حلال است و طعام شما نیز براى آنان حلال است. و (ازدواج با) زنان پاكدامن و با ایمان و نیز زنان پاكدامن از كسانى كه پیش از شما به آنان كتاب آسمانى داده شده مانعى ندارد. در صورتى كه مهریه زنان را بپردازید وپاكدامن باشید نه زناكار، و نه دوست گیرندهى پنهانى (و نامشروع) و هر كس به ایمان خود كفر ورزد، قطعاً عمل او تباه شده و او در آخرت از زیانكاران است.
نکته ها
این آیه مىفرماید: طعام اهل كتاب براى مسلمین حلال است، ولى با توجّه به اینكه در آیات قبل براى استفاده از گوشت، بردن نام خدا شرط حلال بودن ذكر شده است مىفهمیم كه مراد از حلال بودن طعام یهود ونصارى براى مسلمین، طعامهاى غیر گوشتى است. در روایات اهلبیتعلیهم السلام هم منظور از طعام را گندم، جو وحبوبات دانستهاند. برخى لغتشناسان مانند ابنأثیر و خلیل نیز گفتهاند: در فرهنگ حجاز، به گندم هم طعام گفته مىشود. [21]
چون این آیه، راه را براى رفت و آمد و غذا خوردن و ازدواج با اقلّیتهاى دینى باز كرده و ممكن است مسلمانان براى رسیدن به دختران یهودى و مسیحى هر روز رفت و آمدشان را بیشتر، و كمكم تحت تأثیر تفكّر و آداب آنان قرار بگیرند و از راه اسلام جدا شوند، آخر آیه هشدار مىدهد كه هر كس ایمان خود را نادیده بگیرد عمل او تباه است. «و من یكفر بالایمان فقد حبط عمله»
«أخدان»، جمع «خِدْن»، به معناى دوست است، ولى معمولاً در مورد دوستىهاى پنهانى و نامشروع به كار مىرود.
در مسألهى غذا، آیه به طرفین مسلمان و اهلكتاب، اجازه مىدهد كه از طعام یكدیگر استفاده كنند، «اُحلّ لكم... حلّ لهم» ولى در ازدواج، تنها اجازهى زن گرفتن از اهل كتاب را مىدهد و اجازهى زن دادن را نمىدهد، «المحصنات من الّذین اوتوا الكتاب» (چون معمولاً زنان، به خاطر عواطفشان، تحت تأثیر مردان قرار مىگیرند، لذا اگر زنان اهل كتاب به اسلام بگروند، رشد است، امّا زن مسلمان اگر به آنان گرایش یابد، سقوط است. از این رو زن دادن به اهل كتاب، جایز نیست.)
«مُحصِن» و«مُحصَنة»، به معناى عفیفبودن، آزادبودن، همسر داشتن ومسلمان بودن است. در اینجا مراد از «محصنات» زنان عفیف است وگرنه ازدواج با زن شوهردار قطعاً حرام است.
مراد از جواز ازدواج با اهل كتاب در این آیه، ازدواج موقّت است، [22] به دلیل روایات متعدّد و به خاطر كلمهى «اُجورهنّ» كه بیشتر در مورد مهریهى ازدواج موقّت به كار مىرود.
كسىكه به حقّانیّت چیزى اقرار كند ولى به آن عمل نكند، عملش تباه است. امامصادقعلیه السلام ذیل آیه «و مَن یكفر بالایمان فقد حبط عمله» فرمودند: «تَرك العمل الّذى اقرّ به» [23]
در روایت دیگرى امام صادقعلیه السلام فرمودند: كمترین چیزى كه شخص به خاطر آن از ایمان خارج مىشود آن است كه نظرى را بر خلاف حقّ بیابد و بر همان نظر بنابگذارد و از آن دفاع كند، آنگاه حضرت این آیه را تلاوت كردند: «و مَن یكفر بالایمان فقد حبط عمله» [24]
21) تفسیر المیزان ؛ كافى، ج6، ص341.
22) در این مسئله هركس باید نظر مرجع تقلید خود را مطالعه نماید.
23) تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 595.
24) وسائل، ج، 27، ص60.
پيام ها
1- در بیان احكام و قوانین، از عنصر زمان نباید غافل بود. «الیوم»
2- قوانین تشریع با نظام تكوین هماهنگ است. (آنجا كه طبع سلیم مىپسندد، قانون نیز حلال مىكند) «اُحلّ لكم الطیّبات»
3- پاكدامنى زن، در هر مذهبى كه باشد، یك ارزش است. «والمحصنات من المؤمنات و المحصنات من الّذین اُوتوا الكتاب»
4- پاكدامنى، هم براى مردان وهم براى زنان، شرط است. «المحصنات، محصِنین»
5 - در انتخاب همسر به اصل ایمان وپاكدامنى توجّه شود. «والمحصناتمنالمؤمنات»
6- اغفال و كلاهبردارى، حتّى نسبت به غیر مسلمان ممنوع است. «آتیتموهنّ اُجورهنّ» (رعایت حقّ اقتصادى زن گرچه مسلمان نباشد واجب است)
7- زن، حقّ مالكیّت دارد، چه مسلمان و چه غیر مسلمان. «اُجورهنّ»
8 - مهریه را باید به خود زن داد. «آتیتموهنّ اجورهنّ» ونفرمود: «آتیتم اجورهنّ»
9- پرداخت اجرت به زن باید به خاطر ازدواج باشد، نه به خاطر زنا و روابط نامشروع. «آتیتموهنّ اجورهنّ محصنین غیر مسافحین ولا متّخذى اخدان»
10- ابتدا راه حلال را نشان دهید سپس راه انحرافى را ببندید. «و المحصنات من المؤمنات... محصنین غیر مسافحین»
11- برقرارى روابط نامشروع و پنهانى، حتّى با غیرمسلمان ممنوع است. «و لامتّخذى أخدان»
12- خوردن طعام اهلكتاب وگرفتن همسر پاكدامن از آنان حلال است. جمله «احلّ لكم... والمحصنات من الذین اوتوا الكتاب من قبلكم»
13- اختلاط با اهلكتاب و زندگى در میان آنان و سفر به كشورشان، یكى از لغزشگاههاست. از این رو، در این آیه، پس از جواز ارتباط، هشدار مىدهد كه مواظب باشید روابط اقتصادى و خانوادگى، اعتقاد شما را عوض نكند و به خاطر رسیدن به همسر، ایمانتان را از دست ندهید. «و من یكفر بالایمان»