1. الفاتحة 2. البقرة 3. آل عمران 4. النساء 5. المائدة 6. الأنعام 7. الأعراف 8. الأنفال 9. التوبة 10. يونس 11. هود 12. يوسف 13. الرعد 14. إبراهيم 15. الحجر 16. النحل 17. الإسراء 18. الكهف 19. مريم 20. طه 21. الأنبياء 22. الحج 23. المؤمنون 24. النور 25. الفرقان 26. الشعراء 27. النمل 28. القصص 29. العنكبوت 30. الروم 31. لقمان 32. السجدة 33. الأحزاب 34. سبأ 35. فاطر 36. يس 37. الصافات 38. ص 39. الزمر 40. غافر 41. فصلت 42. الشورى 43. الزخرف 44. الدخان 45. الجاثية 46. الأحقاف 47. محمد 48. الفتح 49. الحجرات 50. ق 51. الذاريات 52. الطور 53. النجم 54. القمر 55. الرحمن 56. الواقعة 57. الحديد 58. المجادلة 59. الحشر 60. الممتحنة 61. الصف 62. الجمعة 63. المنافقون 64. التغابن 65. الطلاق 66. التحريم 67. الملك 68. القلم 69. الحاقة 70. المعارج 71. نوح 72. الجن 73. المزمل 74. المدثر 75. القيامة 76. الإنسان 77. المرسلات 78. النبأ 79. النازعات 80. عبس 81. التكوير 82. الانفطار 83. المطففين 84. الانشقاق 85. البروج 86. الطارق 87. الأعلى 88. الغاشية 89. الفجر 90. البلد 91. الشمس 92. الليل 93. الضحى 94. الشرح 95. التين 96. العلق 97. القدر 98. البينة 99. الزلزلة 100. العاديات 101. القارعة 102. التكاثر 103. العصر 104. الهمزة 105. الفيل 106. قريش 107. الماعون 108. الكوثر 109. الكافرون 110. النصر 111. المسد 112. الإخلاص 113. الفلق 114. الناس
تعداد آیات: 13
تفسير 60. الممتحنة آية 4
Number of verses: 13
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيم
قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْءٍ ۖ رَّبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ 4
برای شما سرمشق خوبی در زندگی ابراهیم و کسانی که با او بودند وجود داشت، در آن هنگامی که به قوم (مشرک) خود گفتند: «ما از شما و آنچه غیر از خدا می‌پرستید بیزاریم؛ ما نسبت به شما کافریم؛ و میان ما و شما عداوت و دشمنی همیشگی آشکار شده است؛ تا آن زمان که به خدای یگانه ایمان بیاورید! -جز آن سخن ابراهیم که به پدرش [= عمویش آزر] گفت (و وعده داد) که برای تو آمرزش طلب می‌کنم، و در عین حال در برابر خداوند برای تو مالک چیزی نیستم (و اختیاری ندارم)!- پروردگارا! ما بر تو توکّل کردیم و به سوی تو بازگشتیم، و همه فرجامها بسوی تو است!

ترجمه
همانا براى شما در (روش) ابراهیم و كسانى كه با او بودند، سرمشق و الگوى خوبى است، زیرا به قوم (مشرك) خود گفتند: همانا ما از شما و از آنچه جز خدا مى‏پرستید، بیزاریم. ما به (آیین) شما كفر ورزیدیم و میان ما و شما كینه و دشمنى ابدى است، مگر آنكه به خداى یگانه ایمان بیاورید. جز سخن ابراهیم به پدرش كه قطعاً براى تو استغفار خواهم كرد و من براى تو (جز دعا و درخواست) مالك چیزى نیستم. پروردگارا بر تو توكّل كردیم و به سوى تو انابه نمودیم و بازگشت ما به سوى تو است.

نکته ها
«اسوة» از «تأسّى» به معناى پیروى كردن الگو و سرمشق قرار دادن است.
با توجّه به آیات قبل كه بعضى از مسلمانان به خاطر دریافت حفظ بستگان خود، مخفیانه یا آشكارا با كفّار دوستى و مودّت داشتند، این آیه مى‏فرماید: برائت از كفّار و مشركان را از حضرت ابراهیم و یارانش بیاموزید.
هنگامى كه حضرت ابراهیم، پایدارى پدر را به كفر و شرك دید و از هدایت او مأیوس شد، از او برائت جست و استغفار براى او، وعده‏اى بود كه به پدر داد تا زمینه بازگشت او را فراهم سازد. چنانكه در سوره توبه آیه 114 مى‏فرماید: «و ما كان استغفار ابراهیم لابیه الا عن موعدة وعدها ایّاه فلما تبیّن له انّه عدوّ للّه تبرّأ منه»
در قرآن دو مرد و دو زن، به عنوان الگوى مؤمنان معرّفى شده‏اند:
از مردان، یكى حضرت ابراهیم‏علیه السلام، «قد كانت لكم أسوة حسنة فى ابراهیم» و دیگرى پیامبر اسلام‏صلى الله علیه وآله است. «لكم فى رسول اللّه أسوة حسنة»(22)
و از زنان، یكى همسر فرعون و دیگرى حضرت مریم است(گرچه پیروان حضرت ابراهیم نیز الگو معرفى شده‏اند «قد كانت لكم اسوة فى ابراهیم و الذین معه» كه قرآن در آیات 11 و 12 سوره تحریم، آنان را در برابر همسران حضرت نوح و لوط، به عنوان زنانِ الگو معرّفى مى‏كند و مى‏فرماید: «ضرب اللّه مثلاً للذین آمنوا امرئة فرعون... و مریم ابنت عمران»
البتّه در روایات افراد دیگرى همچون امام حسین‏علیه السلام «فلكم فىّ اسوة»(23) و حضرت زهراعلیها السلام نیز به عنوان الگو معرفى شده‏اند. چنانكه حضرت مهدى‏علیه السلام مى‏فرماید: «و فى ابنة رسول اللّه لى اسوة حسنة»(24) دختر رسول خدا، الگوى نیكوى من است.
ویژگى‏هاى حضرت ابراهیم‏علیه السلام در قرآن:
1. موفّقیّت كامل در امتحان‏هاى سخت الهى. «فاتمّهنّ»(25)
2. خدمت به مسجد. «طهرّا بیتى»(26)
3. تسلیم خدا بودن. «حنیفاً مسلماً»(27)
4. انابه به درگاه خدا و صبور و حلیم بودن. «انّ ابراهیم لاوّاه حلیم»(28)
5. به منزله یك امت بود. «انّ ابراهیم كان امّة»(29)
6. وفادار بود. «ابراهیم الّذى وفّى‏»(30)
7. دلیر و قهرمان بود. «تاللّه لاكیدنّ أصنامكم»(31) به خدا سوگند! براى بت‏هاى شما نقشه مى‏كشم.
8. هجرت و مهاجرت. «انّى مهاجر الى ربّى»(32)
9. گذشت و ایثار داشتن. «فلمّا أسلما و تلّه للجبین»(33)


22) احزاب، 21.
23) مقتل ابى مخنف، ص 86.
24) بحار، ج 53، ص 180.
25) بقره، 124.
26) بقره، 125.
27) آل عمران، 67.
28) توبه، 114.
29) نحل، 120.
30) نجم، 37.
31) انبیاء، 57.
32) عنكبوت، 26.
33) صافّات، 103.

پيام ها
 1- در تربیت و تبلیغ، ارائه نمونه‏ى عینى و عملى و الگو لازم است. «قد كانت لكم أسوة حسنة»
 2- هم انبیا الگو هستند و هم پیروان و تربیت شدگان آن بزرگواران. «أسوة حسنة فى ابراهیم و الّذین معه»
 3- گذشت زمان، نقش الگوهاى دینى و معنوى را كم رنگ نمى‏كند. حضرت ابراهیم مى‏تواند براى امروز ما الگو باشد. «كانت لكم أسوة حسنة فى ابراهیم»
 4- بستگانِ منحرفِ الگوها، دلیلى بر ترك آنها نیست. (در قرآن، كلمه «اُسوة» براى پیامبر اسلام و حضرت ابراهیم به كار رفته است در حالى كه عموى هر دو نفر، ناخلف بوده‏اند).
 5 - بعضى الگوها نیكو و بعضى زشت هستند. «أسوة حسنة»
 6- همگامى، همراهى و هماهنگى فكرى و عملى با رهبران الهى لازم است.
 «و الّذین معه»
 7- صلابت و صراحت در اظهار برائت از مشركان، یك ارزش است. «اذ قالوا لقومهم انّا بُرءآؤا منكم»
 8 - پرونده‏هاى قومى و روابط اجتماعى نباید مانع اظهار حق شود. «قالوا لقومهم...»
 9- محور برائت، شرك و اسباب شرك و دورى از خداست. «برءآؤا منكم و ممّا تعبدون من دون اللّه»
 10- برائت باید مكتبى و هدفدار باشد نه انتقامى. «بدا بیننا و بینكم العداوة والبغضاء ابداً حتّى تؤمنوا»
 11- برائت تنها با لفظ نیست، «انّا بُرءآؤا» بلكه داراى مرحله لفظى، «كفرنا» مرحله قلبى و مرحله عملى است، «بدا بیننا و بینكم العداوة والبغضاء»
 12- ایمان، باید از هرگونه شرك، خالص باشد. «تؤمنوا باللّه وحده»
 13- جبهه‏گیرى و قاطعیّت در برابر كفر و شرك، به توكّل، نیایش و توجّه به معاد نیاز دارد. «انّا برءآؤا... علیك توكّلنا»
 14- معناى توكّل گوشه‏گیرى و انفعال نیست، بلكه در كنار اعلام برائت صریح و موضع‏گیرى شدید نسبت به مشركان، توكّل معنا دارد. «انّا برءآؤا... كفرنا... توكّلنا»
 15- توكّل داروى رفع نگرانى‏هاست. چون اعلام برائت آن هم با قاطعیّت و صراحت ممكن است آثار سویى را در پى داشته باشد، توكّل لازم است. «انّا برءآؤا منكم... علیك توكّلنا»
 16- هر كجا سخنى مى‏گویید و تصمیمى از خود نشان مى‏دهید، نفس خود را با یاد خدا مهار كنید. «انّا برءآؤا... كفرنا بكم، بدا بیننا و بینكم... ربّنا علیك توكّلنا، و الیك انبنا، و الیك المصیر»
 17- توكّل و انابه باید تنها به درگاه خدا باشد. «علیك توكّلنا و الیك انبنا» (كلمه «علیك» و «الیك» مقدّم بر «توكّلنا» و «انبنا» نشانه انحصار است).
 18- اولیاى خدا، خود را مالك چیزى نمى‏دانند و به خود اجازه نمى‏دهند قانون الهى را عوض كنند. «لا ستغفرّن لك و ما أملك لك من اللّه من شى‏ء»
 19- مسیر تمام هستى و مسیر ما به سوى اوست. «الیك انبنا و الیك المصیر»

Copyright 2015 almubin.com