ترجمه
سوگندهاى خود را سپر ساخته و (مردم را) از راه خدا باز داشتند، به راستى آنچه انجام مىدهند ناپسند است.
آن (نفاق) براى آن است كه آنان ایمان آورده سپس كفر ورزیدند، پس بر دلهایشان مهر (شقاوت) زده شد و از این رو نمىفهمند.
نکته ها
«جُنّه» به معناى سپر است كه بدن را از تیر دشمن مىپوشاند؛ «مجنون» به كسى گویند كه عقلش پوشیده شده باشد؛ «جنّ» به موجود پوشیده از چشم مردم و «جنین» به بچه پوشیده در رحم مادر گویند و «جَنّة» باغى كه سایه و شاخه درختانش، زمین آن را پوشانده باشد.
قرآن، بارها از سوگندهاى دروغ منافقان سخن به میان آورده است: آنان سوگند یاد مىكنند تا شما را راضى كنند. «یحلفون باللّه لكم لیرضوكم»(22)؛ سوگند یاد مىكنند كه ما جز خیرخواهى هدفى دیگر براى ساختن مسجد ضرار نداشتیم. «لَیحلفنّ ان اردنا الاّ الحُسنى»(23)؛ آنان براى شما سوگند مىخورند كه ما توان شركت در جنگ (تبوك) را نداشتیم وگرنه شركت مىكردیم. «و سیحلفون باللّه لو استطعنا لخرجنا معكم»(24)
در سراسر قرآن، هر كجا نام منافقان مطرح شده، تعابیر تندى وارد شده است از جمله:
«طبع اللّه على قلوبهم» خداوند بر دلهاى آنان مهر زده است؛(25) «لایفقهون» آنان شناخت ندارند:(26) «لایعلمون» آنان نمىدانند؛(27) «لكاذبون» آنان دروغ مىگویند؛(28) «ما یشعرون» آنان درك ندارند؛(29) «مفسدون» فسادگرند؛(30) «فى طغیانهم یعمهون»(31) در سركشى خود سر درگمند؛ «ما كانوا مهتدین»(32) آنان هدایت یافته نیستند؛ «لن یغفر اللّه لهم»(33) خداوند هرگز آنان را نمىبخشد.
بستن راه خدا گاهى به دست منافقان است كه از طریق سوگند انجام مىگیرد. «ایمانهم جنة فصّدوا...» و گاهى به دست كفار است كه از طریق بودجهها انجام مىشود. «ان الّذین كفروا ینفقون أموالهم لیصدوا عن سبیل اللّه»(34) همانا كسانىكه كفر ورزیدند اموال خود را براى باز داشتن مردم از راه خدا هزینه مىكنند.
منافقان، از هر طریقى كه بتوانند راه خدا را مىبندند، نظیر: شكستن وحدت مسلمانان با ساختن مسجد ضرار، ضربه نظامى به بهانه هواى گرم، ضربه اقتصادى با نهى از كمك به اطرافیان پیامبر، ضربه جانى با توطئه شهادت امام حسن و امام جوادعلیهما السلام از طریق همسر.
رهبر جامعه اسلامى، بیش از همه باید مراقب توطئههاى منافقان باشد. در این سوره شخص پیامبر مخاطب قرار گرفته است، گرچه همه مسلمانان مسئولند: «اذا جاءك، نشهد انّك، رأیتَهم، تعجبك اجسامهم، تسمع لقولهم، فاحذرهم، استغفرتَ لهم»
22) توبه، 62.
23) توبه، 107.
24) توبه، 42.
25) محمد، 16.
26) منافقون، 3.
27) توبه، 93.
28) منافقون، 1.
29) بقره، 9.
30) بقره، 12.
31) بقره، 15.
32) بقره، 16.
33) منافقون، 6.
34) انفال، 36.
پيام ها
1- سوء استفاده از مقدّسات و استفاده ابزارى از ارزشها، شیوه منافقان است. «اتّخذوا ایمانهم جُنّة»
2- كار فرهنگىِ منافقان، استفاده از دین علیه دین است. «اتّخذوا ایمانهم جُنّة... فصدّوا عن سبیل اللّه»
3- منافقان در تلاشند تا دیگران را از هدایت الهى محروم سازند. «فصدّوا عن سبیل اللّه» (هدف منافقان، بستن راه خداست، امّا اینكه مردم به چه راه دیگرى بروند، مهم نیست.)
4- عملكرد منافقان، سراسر زشت و ناپسند است. «ساء ما كانوا یعملون»
5 - سرانجام نفاق، كفر است. «ذلك بانّهم آمنوا ثم كفروا»
6- انسان با نفاق، بر قلب خود مهر مىزند و آن را از درك حقایق محروم مىسازد. «فطبع على قلوبهم فهم لایفقهون»