ترجمه
پس هر قدر مىتوانید، از خداوند پروا كنید و سخن او را بشنوید و اطاعت كنید و انفاق كنید كه براى شما بهتر است و هر كس از شرّ بخل نفس خویش درامان بماند، پس آنان همان رستگارانند.
نکته ها
«یوق» به معناى حفظ و نگهدارى و «شُحّ» به معناى بخل و تمایل نفسانى است.
در حدیث مىخوانیم كه امام صادقعلیه السلام پیوسته دعا مىكرد: «الّلهم قِ شحّ نفسى» خدایا! مرا از بخل نفس حفظ كن. هنگامى كه سؤال كردند: چرا دائماً این دعا را مىخوانید؟ حضرت این آیه را تلاوت فرمود: «و من یوق شحّ نفسه فاولئك هم المفلحون»(63)
امام صادقعلیه السلام فرمود: «من ادّى الزكاة فقد وقِىَ شحّ نفسه»(64) هركس زكات مال خود را بپردازد، از بخل نفس خویش حفظ شده است.
در آیه 102 سوره آل عمران مىخوانیم: «اتّقوا اللّه حقّ تقاته» از خدا پروا كنید حق پروا و در این آیه مىفرماید: «فاتّقوا اللّه ما استطعتم»، مراد از این دو آیه چیست؟ پاسخ: شاید معناى «ما استطعتم» آن باشد كه در همه موارد فردى، اجتماعى، سیاسى، اقتصادى و خانوادگى، تقوا را مراعات كنید كه اشاره به كمّیت و جامعیت دارد و مراد از «حقّ تقاته» كیفیت تقوا باشد، یعنى بالاترین درجه تقوا را كه ورع است داشته باشید.(65)
در آیه قبل، اموال به عنوان وسیله امتحان الهى معرّفى شد، در این آیه، راه پیروزى در آزمایش مال، انفاق و دورى از بخل معرفى شده است.
هم در مبارزه با نفس و خواستههاى نفسانى باید در حد توان تلاش نمود: «فاتقوا اللّه ما استطعتم»، هم در مبارزه با دشمن بیرونى باید در حدّ توان، سلاح و امكانات تهیه نمود. «و اعدّوا لهم ما استطعتم»(66)
63) تفسیر نورالثقلین.
64) تفسیر مجمعالبیان.
65) تفسیر المیزان.
66) انفال، 60.
پيام ها
1- براى موفقیت در آزمایشهاى الهى، از اهرم تقوا استفاده كنید. «انّما اموالكم و اولادكم فتنة... فاتّقوا اللّه»
2- در اسلام، تكلیف فوق توان و طاقت وجود ندارد. «ما استطعتم»
3- تقواى الهى، یعنى شنیدن سخن حق، عمل كردن به آن و رسیدگى به فقراست. «اتقوا، اسمعوا، اطیعوا، انفقوا»
4- اگر طالب خیر هستید، موانع را كنار بزنید و به فرمان خداوند گوش كنید و از مال خود به فقرا بدهید. «انفقوا خیراً لانفسكم»
5 - تنها حفظ جسم از خطرات كافى نیست، حفاظت روح از اعمال و صفات بد نیز لازم است. «یوقَ شحّ نفسه»
6- راه رستگارى، انفاق در راه خداست. «و من یوق شحّ نفسه فاولئك هم المفلحون»
7- مال دوستى و بخل، با نفس انسان عجین شده است. «شح نفسه»