ترجمه
و اگر اعراض و بىاعتنایى آنان (كافران) بر تو سنگین است (و مىخواهى به هر وسیله آنان را به راه آورى، ببین) اگر بتوانى سوراخى در زمین یا نردبانى در آسمان بجویى، تا آیهاى (دیگر) برایشان بیاورى (پس بیاور ولى بدان كه باز هم ایمان نخواهند آورد) و اگر خدا خواسته بود همهى آنان را بر هدایت گرد مىآورد (ولى سنّت الهى بر هدایت اجبارى نیست) پس هرگز از جاهلان مباش.
نکته ها
در شأن نزول آیه آمده است: كفّار به رسول خدا صلى الله علیه وآله مىگفتند: ما هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد، مگر آنكه زمین را شكافته برایمان چشمهاى جارى سازى: «لن نؤمن لك حتّى تَفجر لنا مِن الارض یَنبوعاً» [306] ، یا به آسمان روى: «أو ترقى فى السماء» [307] شاید آیه اشاره به نوع درخواستهاى نابجاى آنان باشد كه اگر زمین را بكاوى یا نردبان به آسمان بگذارى و خود را به آب و آتش بزنى سودى ندارد. در دعوت تو نقصى نیست، اینان لجوجند، پس براى ارشادشان این همه دلسوزى نكن.
306) اسراء، 90.
307) اسراء، 93.
پيام ها
1- پیامبر، براى هدایت مردم، دلسوز و نسبت به از اعراضشان غمگین بود. «و ان كان كبر علیك اعراضهم»
2- پیامبر باید روحیّات مخاطبان خود را بشناسد و بداند كه گروهى از هر معجزهاى كه برایشان آورده شود روى گردانند. «اعراضهم»
3- پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله مىخواست به هر طریق مردم هدایت شوند، امّا اشكال در روحیّهى لجوج كفّار است كه خداوند هشدار مىدهد. «تبتغى نفقاً فى الارض او سلّماً فى السماء»
4- خداوند مىتواند همه را هدایت كند، ولى حكمت او اقتضا مىكند كه انسان آزاد باشد. «و لو شاء اللَّه لجمعهم على الهدى»
5 - ارضاى خواستههاى بهانهجویان و بىصبرى مبلّغان، جهل است. «فلا تكونن من الجاهلین» (ریشهى بسیارى از توقّعات نابجا، جهل است)