ترجمه
آیا ندیدند كه چه بسیار امتهاى پیش از آنان را هلاك كردیم، با آنكه در زمین به آنان جایگاه و توانى داده بودیم كه به شما ندادهایم؟ و (باران و بركت) آسمان را پى در پى برایشان فرستادیم و نهرهاى آب از زیر پاهایشان جارى ساختیم، پس آنان را به كیفر گناهانشان هلاك كردیم و نسل دیگرى پس از آنان پدید آوردیم.
نکته ها
«قَرْن» به امّتى گفته مىشود كه یكپارچه هلاك شده باشند. [239] به مردمى هم كه در یك زمان زندگى مىكنند، قرن گفته مىشود و چون معمولاً یك نسل، از 60 تا 100 سال طول مىكشد، از این رو به 60 یا 80 یا 100 سال یك قرن مىگویند. [240]
كلمه «مدرار» به معناى ریزش فراوان و پى در پى باران و به مقدار نیاز است. [241]
239) اقربالموارد.
240) تفاسیر المیزان وكبیرفخررازى.
241) تفسیر مجمعالبیان ذیل آیه 52 سوره هود.
پيام ها
1- افرادى كه از تاریخ پند نمىگیرند، توبیخ مىشوند. «ألم یروا»
2- كفّار صدر اسلام از تاریخ امّتهاى پیشین آگاه بودند و مىتوانستند درس بگیرند. «ألم یروا»
3- توجّه به زوال نعمتها و سرنگونى گنهكاران، از عوامل غفلتزدایى است. «ألمیروا... فاهلكناهم بذنوبهم»
4- تمدّنهایى قبل از اسلام وجود داشته و سپس منقرض شدهاند. «اهلكنا من قبلهم»
5 - از روشهاى تربیتى قرآن است كه داستانهاى واقعى و آموزنده را براى عبرت مردم نقل مىكند. «اهلكنا من قبلهم»
6- كیفر آنان كه از امكانات خداداد استفاده سوء كنند، نابودى است. «كم أهلكنا»
7- به جاى «أرسلنا من السماء»، فرمود: «أرسلنا السماء» (آسمان را براى شما فرستادیم) تا نهایت لطف الهى را بیان كند.
8 - عملكرد مردم، عامل تحوّلات و حوادث تاریخى است. «فاهلكناهم بذنوبهم»
9- هلاكت مردم به سبب گناهانشان، از سنّتهاى الهى است. «فاهلكناهم بذنوبهم»
10- خداوند، علاوه بر عذاب آخرت، در این دنیا هم كیفر مىدهد. «فأهلكناهم»
11- اگر امكانات در دست صالحان باشد، نماز را برپا مىدارند. «ان مكّناهم فى الارض اقاموا الصلاة» [242] ولى اگر در دست نااهلان بى ایمان باشد، فساد و گناه مىكنند. «مكّناهم... فاهلكناهم بذنوبهم»
12- امكانات مادّى، مانع قهر و عذاب الهى نیست. «مكّناهم... فاهلكناهم» آن گونه كه كافران خیال مىكردند: «نحناكثر أموالاً وأولاداً ومانحن بمعذّبین» [243]
13- امكانات مادّى، رمز كامیابى نیست. «مكّناهم... فاهلكناهم» چنانكه در جاى دیگر مىخوانیم: «انّ الانسان لیطغى أن رآه استغنى» [244]
14- دو نوع مرگ داریم: طبیعى، كه با رسیدن أجل است و غیر طبیعى كه به خاطر كیفر الهى و با حوادث غیر منتظره است. «بذنوبهم»
15- قدرتمندان گنهكار فكر نكنند دنیا همیشه به كامشان است، خداوند دیگران را جایگزین آنان مىكند. «أهلكناهم ... و أنشأنا من بعدهم قرناً آخرین»
242) حج، 41.
243) سبأ، 35.
244) علق، 6 تا 7.