ترجمه
همانا برخاستن در شب (براى عبادت) پایدارتر پابرجاتر و گفتار آن استوارتر است.
همانا تو در روز حركت و تلاشى طولانى دارى (و كمتر به عبادت مىرسى)
و نام پروردگارت را یاد كن و تنها به سوى او منقطع شو.
او كه پروردگار مشرق و مغرب است، معبودى جز او نیست، پس او را وكیل خود ساز.
نکته ها
مراد از «ناشئة اللّیل» «برخاستن از خواب» است، چنانكه در روایتى از امام باقر و امام صادق علیهما السلام مىخوانیم: مراد از «ناشئة اللیل» قیام براى نماز شب است.(81)
«وطأ» به معناى زیر پا گذاشتن و قدم نهادن بر چیزى است و در آیه به معناى قدم گذاشتن در راه عبادت است. امام صادقعلیه السلام در تفسیر «اشدّ وطأ» فرمود: منظور برخاستن از رختخواب است در حالى كه جز خداوند را اراده نكرده باشد.(82)
«تبتّل» به معناى بریدن از هواى نفس و توجه كردن به خداوند است.
امام باقرعلیه السلام فرمودند: مراد از «تبتُّل» بالا بردن دست ها در هنگام تكبیر نماز است، و امام صادقعلیه السلام فرمود: «تبتُّل»، حالت خضوع و خشوع به هنگام دعا در درگاه الهى است.(83)
نماز شب در روایات
پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله فرمود: بهترین شما كسى است كه كلامش نیكو باشد، گرسنگان را سیر كند و به هنگامى كه مردم در خوابند، نماز شب بخواند.(84)
آن حضرت سه بار به على بن ابیطالب فرمود: بر تو باد به نماز شب. «علیك بصلاة اللیل، علیك بصلاة اللیل، علیك بصلاة اللیل»(85)
امام صادقعلیه السلام فرمود: شرافت مؤمن به نماز شب است و در روایتى دیگر فرمود: زینت و افتخار مؤمن به خواندن نماز شب است.(86)
شخصى به حضرت علىعلیه السلام گفت: من از توفیق خواندن نماز شب محروم شدهام! امامعلیه السلام فرمود: «قَیَّدتك ذنوبك» گناهانت تو را بازداشته است.(87)
خداوند به حضرت موسىعلیه السلام خطاب كرد: اى موسى، دروغ مىگوید كسى كه خیال مىكند مرا دوست دارد ولى هنگامى كه شب فرا رسد، به جاى گفتگو با من، به خواب مىرود.(88)
پیامبر خداصلى الله علیه وآله فرمود: دو ركعت نماز در دل شب، از دنیا و آنچه در آن است نزد من محبوبتر است.(89)
در روایات از نماز شب به عنوان عامل زیاد شدن رزق، اداى دین، رفع همّ و غمّ و جلاى چشم یاد شده است.(90)
براساس روایات، نماز شب، سبب بخشش گناهان روز مىشود.(91)
همچنین، نماز شب، سبب سلامتى بدن و دریافت رحمت الهى شمرده شده است.(92)
خداوند در قرآن پاداش بعضى از اعمال را بیان فرموده است ولى در مورد نماز شب مىفرماید: هیچ كس نمىداند كه خداوند چه چیزى براى او ذخیره كرده است: «فلا تعلم نفس ما اخفى لهم...»(93)
پيام ها
1- در عبادت، عنصر زمان مؤثر است. «ناشئة اللیل»
2- بعضى از فیوضات و بركات، از شب نشأت و ریشه مىگیرد. «ناشئة اللیل»
3- تاریكى شب، زمینه بهترى براى عبادت بىریا و همراه با خضوع و خشوع فراهم مىكند. «ناشئة اللیل»
4- عبادت شبانه تأثیر ماندگارترى در روح دارد. «اشدّ وطأً»
5 - نمازشب، عامل ثباتقدم و تقویت عقیده مؤمن مىشود. «اشدّ وطاً واقوم قیلاً»
6- حتّى پیامبر، به یاد خدا و نیایش با او محتاج است. «اذكر اسم ربّك و تبتّل الیه»
7- موفقیّت در روز، نیازمند كسب قوّت در نیایشهاى شبانه است. «قم اللیّل... ان لك فى النهار سبحاً طویلا»
8 - ربوبیّت خداوند اقتضا دارد كه همواره به یاد او باشیم. «واذكر اسم ربّك»
9- در دستیابى به كمالات، بالاترین درجه را مدّ نظر قرار دهید. «تبتّل الیه تبتیلاً»
10- عبادت شبانه و ذكر روزانه، مقدّمهاى براى انقطاع كامل به سوى خداوند است. «تبتّل الیه تبتیلاً»
11- ربوبیّت خداوند نسبت به مشرق و مغرب، دلیل یكتایى او و لزوم توكّل بر او است. «ربّ المشرق والمغرب لا اله الاّ هو فاتّخذه وكیلاً»