ترجمه
و بخشهاى شرقى و غربى سرزمین (فلسطین) را كه در آن بركت قرار داده بودیم به قومى كه پیوسته تضعیف مىشدند به میراث دادیم و وعدهى نیكوى پروردگارت دربارهى (پیروزى) بنىاسرائیل، به خاطر صبرشان تحقّق یافت و آنچه را فرعون وقومش (از كاخ) ساخته و آنچه را افراشته بودند ویران كردیم.
نکته ها
«ارث»، به دارایى و مالى گفته مىشود كه انسان بدون كسب و كار و معاملهاى به آن برسد، خواه از مردگان باشد یا از زندگان. [243]
داستان عبور حضرت موسى و پیروانش از دریا و غرق شدن و عذاب فرعونیان در آن، ترسیمى از قیامت است كه همه وارد جهنّم مىشوند و سپس متّقین نجات پیدا مىكنند. «و ان منكم الاّ واردها... ثمّ ننجّى الّذین اتّقوا و نَذر الظالمین فیها جثیّاً» [244]
سرزمینهایى كه در اختیار فرعونیان بود، آنچنان وسیع بود كه افقهاى متعدّد و طلوع و غروبهاى متفاوت داشت. «مشارق الارض و مغاربها» و همچنین داراى محصولات و بركات مادّى ومعنوى بسیارى بود، زیرا محلّ بعثت انبیاى الهى و مدفن بسیارى از آنان بود.
پیش از اكتشافات بشر، قرآن، زمین را كروى معرّفى كرده است. زیرا لازمهى تعدّد مشرق «مشارق» و مغرب «مغارب»، كروى و در حركت بودن زمین است.
خداوند در این آیه به پیامبر اسلام نیز نوید پیروزى مىدهد. به كار بردن لفظ «ربّك» در جملهى «و تمّت كلمة ربّك»، به معناى آن است كه تو نیز مشمول حمایت ما هستى.
243) تفسیر نمونه
244) مریم، 71 تا 72
پيام ها
1- حمایت خداوند از مستضعفان، مخصوص بنىاسرائیل نیست، بلكهیك سنّت دائمى است. «اورثنا القوم الّذین كانوا یستضعفون» و نفرمود: «اورثنا بنىاسرائیل»
2- بنىاسرائیل، در مدّت طولانى به دست فرعونیان به ضعف كشیده شده بودند. «و كانوا یستضعفون»
3- حكومت انبیا، حكومت مستضعفان است. «یستضعفون»
4- شرط پیروزى، صبر و مقاومت است. مستضعفان و ملّتى كه صابر و مقاوم باشند، وارث زمین مىشوند. «أورثنا... بما صبروا»
5 - خداوند، بىكم وكاست به وعدههایش عمل مىكند. «وتمّت كلمة ربّك»
6- هلاكت فرعونیان و به حكومت رسیدن بنىاسرائیل، از سخنان و وعدههاى زیباى پروردگار است. «كلمة ربّك الحسنى»
7- تحوّلات اجتماعى و تاریخى، به دست خداوند است. «اورثنا... دمّرنا»
8 - همهى مظاهر قدرت طاغوت باید از جامعه الهى حذف شود. «دمّرنا»
9- قوم فرعون از نظر صنعت و ساخت بنا، پیشرفته بودند. «یصنع... یعرشون» ولى رشد و توسعهاى كه جدا از دین و ایمان باشد، سرانجام خوبى ندارد.