ترجمه
امّا انسان، (طبعش چنین است كه) هرگاه پروردگارش او را بیازماید و گرامیش داشته و نعمتش دهد، (مغرور گشته و) مىگوید: پروردگارم مرا گرامى داشته است.
ولى هرگاه او را بیازماید و روزى او را تنگ سازد، مىگوید: پروردگارم مرا خوار كرده است.
این چنین نیست؛ بلكه شما یتیم را گرامى نمىدارید.
و یكدیگر را بر اطعام بینوایان ترغیب نمىكنید.
و میراث را (به حق و ناحق) یكجا مىخورید.
و مال را بسیار دوست دارید.
نکته ها
«اَكلاً لمّا» یعنى یكجا خوردن، بدون دقت در این كه حلال است یا حرام و آیا مال دیگران به آن اضافه شده یا نه. «لمّا» مصدر «لَمَمت» به معناى جمع و ضمیمه كردن است.
«جَمّا» به معناى زیاد و انباشته است.
رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: من و هر كسى كه یتیمى را تحت تكفّل خود قرار دهد، در بهشت در كنار هم هستیم.(45)
یكى از سنّتها و برنامههاى قطعى خداوند، آزمایش مردم است؛ البتّه نه براى شناختن، بلكه براى ظهور خصلتها و بروز تلاشها تا بر اساس آن اجر و پاداش دهد.
آزمایشهاى الهى گوناگون است، گاهى با رفاه و ثروت انسان را آزمایش مىكند و گاهى با تنگدستى و مشكلات. ولى انسان عجول كه از آزمایش الهى و اهداف آن غافل است، دست به قضاوتها و تحلیلها و تفسیرهاى غلط زده و از خداوند گلایه مىكند.
پيام ها
1- آزمایشهاى الهى، جلوهاى از در كمین بودن پروردگار نسبت به انسان است. «انّ ربّك لبالمرصاد فامّا الانسان اذا ما ابتلاه...»
2- آزمایش، وسیله تربیت و رشد انسان است. «الانسان ابتلاه ربّه»
3- دریافتهاى انسان بر اساس لطف اوست نه استحقاق ما. پس گرفتار غرور و عجب نشده و از آزمایش غفلت نكنید. «اكرمه و نعّمه»
4- نه فقر نشانه اهانت است و نه دارایى نشانه كرامت؛ بلكه هر دو وسیله آزمایش است. «ابتلاه... فاكرمه، ابتلاه فقدر علیه رزقه»
5 - مهمتر از جسم یتیم روح اوست كه باید گرامى داشته شود. «تكرمون»
6- كمبودهاى روحى را با احترام و محبت جبران كنید. (اولین انتظار یتیمان احترام به شخصیّت آنان است) «تكرمون الیتیم»
7- در مورد كارهاى خداوند، قضاوت نابجا نكنید. دلیل تنگى رزق را بىاعتنائى خداوند نپندازید، بلكه نتیجه عملكرد خودتان بدانید.«كلاّ بل لاتكرمون الیتیم»
8 - احسان به دیگران، در رزق و روزى انسان نقش مهمى دارد. «لاتكرمون - فقدر علیه رزقه»
9- بینوایان نباید گرسنه بمانند. با انفاق خود، با تشویق دیگران باید به آنان رسیدگى كرد. «تحاضّون على طعام المسكین»
10- در درآمدهاى خود دقّت كنید؛ هر نانى مصرف كردنى نیست. «اكلاً لّما»
11- علاقه به مال فطرى است، آنچه مذموم است، علاقه شدید است «حُبّاً جمّاً»
12- تكریم خداوند از شما، باید سبب تكریم شما از یتیمان باشد. «اكرمه... لا تكرمون»