ترجمه
اى كسانى كه ایمان آورده‌اید! هرگاه با (لشگركشى و) انبوه كافران برخورد كردید، به آنان پشت نكنید و مگریزید.
نکته ها
«زَحف»، به معناى غلتیدن و كشیدن روى زمین است، به لشكركشى و حركت یك لشكر انبوه هم از این جهت كه از دور چنین به نظر مىرسد كه روى زمین مىغلتند و پیش مىآیند، زحف گفته مىشود.
امام رضا علیه السلام فرمود: فرار از جهاد، موجب وهن دین، استخفاف رهبر حقّ، جرأت یافتن دشمن و محو مذهب است. [443]
در شمار فضائل حضرت على علیه السلام آمده است كه وى در تمام عمرش، حتّى یك بار هم از جبهه و جنگ فرار نكرد. [444] و آن حضرت فرمودند: پسندیدهترین مرگ، شهادت است، سوگند به آن كسى كه جان فرزند ابىطالب بهدست اوست، براى من كشته شدن با هزار ضربهى شمشیر، راحتتر و آسانتر از مرگ در بستر است. [445]
443) تفسیر نورالثقلین
444) تفاسیرنمونه ونورالثقلین
445) نهج البلاغه، خطبه 121
پيام ها
1- خداوند از مؤمنان انتظار ویژهاى دارد. «یا ایّها الّذین آمنوا...»
2- تعداد زیاد دشمن، مجوّز فرار از جبهه نمىشود. «اذا لقیتم... زحفاً فلا تولّوهم»
3- در هنگام نبرد، فرار از جنگ جایز نیست. «اذا لقیتم... فلا تولّوهم»
(البتّه فرار، آنگاه ممنوع است كه دو گروه، با آمادگى به مقابله هم آیند، ولى اگر دشمن مسلّح شبیخون زد و مسلمانان بدون آمادگى بودند، عقبنشینى براى افراد دستخالى مانعى ندارد. [446])
4- جنگهاى اسلامى، مكتبى است، نه استعمارى و از روى هوا و هوس و امثال آن. «الّذین آمنوا... الّذین كفروا»
446) تفسیر فرقان