ترجمه
اگر (شما كافران) در انتظار فتح وپیروزى (اسلام) بودید، كه آن فتح آمد (وحقّانیّت اسلام آشكار شد) واگر دست (از انحراف و باطل خود) بردارید، برایتان بهتر است واگر (شما به كفر وعناد) برگردید، (ما هم به سوى قهر) برمىگردیم وهرگز گروه شما هر چند بسیار باشد، به كارتان نخواهد آمد، چرا كه خداوند با مؤمنان است.
نکته ها
در اینكه مخاطب این آیه كیست، دو احتمال بیان شده است: یكى كفّار شكست خورده در جنگ بدر و دیگرى مسلمانانى كه بر سر تقسیم غنائم اختلاف نظر داشتند.
مؤیّد احتمال اوّل، پیوند این آیه با آیات قبل است، «انّ اللّه موهن كید الكافرین» چنانكه آنان بودند كه گروه زیاد «فئة كثیرة» بودند و همانان سابقهى كفر و مغضوبیّت داشتند، و در این آیه مىفرماید: «و ان تعودوا نعد... و لو كثرت» همچنین سخن ابوجهل فرمانده مشركان كه هنگام بیرون آمدن از مكّه براى جنگ، پردهى كعبه را گرفت و گفت: خدایا! از این دو گروه، هدایت شدهتر را به پیروزى برسان. [453] و به پیروزى خود مطمئن بود ولى سرانجام شكست خورد.
امّا اگر احتمال دوّم وخطاب به مسلمانان باشد، هشدارى به آنان است كه پس از این فتح، از مجادله و اعتراضهاى خود دست بردارند واگر به نقزدن وجدالهاى قبلى (اعتراض قبل از جنگ وهنگام تقسیم غنائم) ادامه دهند، باز لطف خدا از آنان دریغ خواهد شد و در مقابل دشمنان رها شده ودچار شكست مىشوند. (البتّه معناى اوّل مناسبتر به نظر مىآید)
453) تفسیر مجمع البیان
پيام ها
1- خیر وصلاح انسان، در پرهیز از انحراف و مقابله با خدا و رسول اوست. «ان تنتهوا فهو خیر لكم»
2- برخوردارى از لطف و قهر خداوند، به انتخاب وعملكرد خود ما بستگى دارد. «ان تنتهوا... ان تعودوا»
3- خداوند، اتمام حجّت كرده و تمام راههاى عذرتراشى و بهانهجویى را بسته است. «ان تنتهوا... ان تعودوا»
4- تشویق و هشدار، هر دو در كنار هم لازم است. «خیرلكم و ان تعودوا نعد»
5 - جلوى خلافها را باید با قاطعیّت و صراحت گرفت. «ان تعودوا نعد» گذشت و بخشش، همیشه مطلوب نیست.
6- جمعیّت زیاد، در برابر قهر خداوند نقش وتأثیرى ندارد. «لنتغنى عنكم فئتكم شیئاً و لو كثرت»
7- ایمان، شرط نصرت وهمراهى خداوند است. «انّ اللّه مع المؤمنین»