ترجمه
و با آنان (دشمنان) بجنگید تا فتنهاى (از كفر و شرك) بر جاى نماند و دین، یكسره براى خدا باشد، پس اگر (از كفر خود) دست كشیدند، همانا خداوند به آنچه انجام مىدهند بیناست.
نکته ها
جنگ و جهاد در اسلام، براى كشور گشایى نیست، بلكه با هدف گسترش مكتب اسلام و مقابله با فتنه است. در قرآن، فتنه بالاتر از قتل، «الفتنة اكبر من القتل» [518] بلكه شدیدتر از آن شمرده شده است. «الفتنة اشدّ من القتل» [519]
«فتنه»، معناى وسیعى دارد و شامل هر گونه اِعمال فشار مىشود. در قرآن، فتنه به معناى شرك نیز آمده است، شاید به این لحاظ كه از سوى مشركان انواع محدودیّتها و اِعمال فشارها بر فكر وروح حقّطلبان و جامعهى آنان انجام مىگیرد، یا از آن جهت كه شرك، موجب عذاب ابدى مىشود. همچنین تحمیل كفر بر مؤمنین و انسانهاى پاكفطرت نیز فتنه است. [520]
به فرمودهى امام صادق علیه السلام تحقّق قطعى و نهایى این آیه، در زمان حضرت مهدى علیه السلام است. [521] امام باقر علیه السلام فرمود: تأویل این آیه هنوز نیامده است، آنگاه كه زمان تأویل آیه برسد، فتنهگران كشته و شركى نخواهد بود. [522]
این آیه، با آزادى در پذیرش دین: «لا اكراه فى الدّین» [523] منافات ندارد، چون باید فتنه و طاغوت را زدود، تا فضا براى انتخاب و اختیار انسان باز شود.
518) بقره، 217
519) بقره، 191
520) تفسیر نمونه
521) تفسیر نورالثقلین
522) كافى، ج 8، ص201
523) بقره، 256
پيام ها
1- هدف از جهاد در اسلام، رفع فتنه و سلطهى كفّار و ایجاد فضاى سالم براى دعوت به حقّ است. «قاتلوهم حتّى لاتكون فتنة و...»
2- تا زمانى كه كفّار مشغول فتنهگرىاند، فرمان مبارزه وجود دارد. «قاتلوهم حتّى لاتكون فتنة»
3- دشمنان، در هر مقطع كه دست از جنگ بكشند، با آنان، برخوردى مناسب با همان مقطع مىشود. «فان انتهوا...»