ترجمه
اكنون خداوند، (در امر جهاد) بر شما تخفیف داد ومعلوم داشت كه در شما ضعف راه یافته است. پس اگر صد نفر از شما پایدار باشد، بر دویست نفر (از كفّار) پیروز مىشود، و اگر از شما هزار نفر باشند، بر دو هزار نفر (از آنان) با خواست خداوند پیروز مىشوند. و خداوند با صابران است.
نکته ها
مراد از «ضَعف» در آیه، ضعف در ایمان و روحیّه است، چون سپاه اسلام از نظر عِدّه و عُدّه، كم نشده بود.
در این آیه و آیهى قبل، به سه مسألهى روحى كه عامل پیروزى است و نبود آن زمینهساز شكست است، اشاره شده است: صبر، ایمان و آگاهى. البتّه نقش اصلى در پیروزى، اذن و ارادهى خداست وگرنه در جنگ حُنین، با آن همه جمعیّت، مسلمانان شكست خورده و گریختند: «أعجبتكم كثرتكم ... ثم ولّیتم مدبرین» [563]
احكام متفاوت این آیه و آیهى قبل، در ارتباط با دو گروه مختلف و در شرایط متفاوت است، نه اینكه حكم اوّل نسخ و باطل شده باشد. [564]
563) توبه، 25
564) تفسیر نمونه
پيام ها
1- در مدیریّت، گاهى باید به دلیل تغییر شرایط و متناسب با مخاطب، آییننامهها تغییر كند و این منافات با قاطعیّت ندارد. «الآن خفّف»
2- تعیین تكلیف و تغییر قانون، تنها به دست خداوند است. «خفّف اللّه»
3- ایمان، قابل كاهش و افزایش است. «اَنّ فیكم ضَعفاً»
4- همه جا جمعیّتِ زیاد سبب قوىشدن روحیّه نیست، گاهى جمعیّت زیاد مىشود، ولى روحیّه تنزّل پیدا مىكند. «انّ فیكم ضَعفاً»
5 - در قانونگذارى باید به روحیّه و توان افراد نیز توجّه داشت. «خفّف اللّه عنكم و علم انّ فیكم ضَعفاً»
6- عامل اصلى شكست، از درون است نه بیرون. «فیكم ضعفاً»
7- فرماندهان باید به روحیه، نشاط، ایمان و تصمیم سپاه اسلام توجّه داشته باشند. «علم أن فیكم ضعفاً»
8 - ضعف اراده، گاهى توان رزمى و روحى ده برابر را به دو برابر كاهش مىدهد. (یعنى هشتاد درصد كاهش) «مائة یغلبوا مأتین» در حالى كه در آیهى قبل آمده بود: «مائة یغلبوا ألفاً»
9- مسلمانان حتّى در حال ضعف روحیّه نیز باید دو برابر كافران قدرت داشته باشند. «فیكم ضعفاً... ان یكن منكم ألف یغلبوا ألفَین»
10- به پیروزى خود مغرور نشویم كه پیروزى با ارادهى اوست. «باذن اللّه»
11- انسان صابر، محبوب خدا و در پناه او و مشمول امدادهاى الهى است. «واللّه مع الصّابرین»
12- شعار «واللّه مع الصابرین» باید در جبهههاى جنگ و هرجا كه نیاز به مقاومت و صبر است، تلقین شود. «واللّه مع الصابرین»