ترجمه
(به یاد آورید) زمانى كه (در جنگ بدر) از پروردگارتان فریادرسى مى‏طلبیدید، پس او دعا و خواسته‏ى شما را اجابت كرد (و فرمود:) من یارى‏دهنده شما با فرستادن هزارفرشته‏ى پیاپى هستم.

نکته ها
«مُردف» از «اِرداف»، به معناى ردیف و پشت سر هم قرار گرفتن است، یعنى نزول فرشتگان امدادگر پیاپى ادامه‏دار است. در آیه 124 سوره‏ى آل‏عمران، از سه هزار فرشته‏ى یارى كننده یاد شده «ثلاثةآلاف» و در آیه‏ى پس از آن، سخن از پنج هزار فرشته‏ى نشاندار است. این اختلاف رقم‏ها شاید به میزان مقاومت آنان بوده است. یعنى هر چه مقاومت مسلمانان بیشتر مى‏شد، امداد غیبى خداوند نیز بیشتر مى‏شد. بنابراین «مردفین» یعنى این هزار فرشته، فرشتگان دیگرى را در پى دارند.
با توجّه به آیه‏ى بعد، فرشتگان تنها براى دلگرمى و تقویت روحیّه‏ى مؤمنان نازل شدند و وارد جنگ و نبرد با دشمن نشدند و گرنه دیگر فضیلتى براى مجاهدان بدر نمى‏بود، علاوه بر آنكه نحوه‏ى كشته‏شدن هریك از كفّار و اسامى قاتلان آنان نیز در تاریخ آمده است. [430]
در جنگ بدر، تعداد مسلمانان یك سوّم كفّار و ساز و برگ نظامى آنان هم بسیار اندك بود، و به فرموده حضرت على علیه السلام، تنها سواره‏ى آنان مقداد بود، [431] همچنین آنان آمادگى روحى هم براى جنگ نداشتند. هنگامى كه جمعیّت كفّار و تجهیزات آنان را دیدند، وحشت‏زده و مضطرب شدند و به خدا پناه آوردند، پیامبراكرم صلى الله علیه وآله نیز دست به دعا برداشت و فرمود: «الّلهم انجز لى ما وعدتنى، الّلهم ان تهلك هذه العصابة لا تُعبَد فى الارض» [432] خدایا! آنچه را وعده داده‏اى محقّق‏ساز، خدایا! اگر این گروه مسلمانان كشته شوند، پرستش تو از زمین برچیده مى‏شود. خداوند نیز با سرازیر نمودن امدادهاى غیبى خود، دعاى آنان را مستجاب كرد و آنان با دلگرمى به مبارزه پرداختند تا سرانجام پیروز شدند.
به دستور پیامبر صلى الله علیه وآله، تمام كشته‏شدگان كفّار را درون چاهى ریختند و آنگاه حضرت بر سر چاه آمده و تك تك آنان را به اسم صدا زده و فرمودند:آیا شما وعده‏ى پروردگارتان را حقّ یافتید؟! شما بد مردمانى بودید، زیرا پیامبرتان را تكذیب كردید و مرا از خانه و كاشانه‏ام بیرون نمودید و با من به جنگ پرداختید، امّا دیگران مرا تصدیق كرده و در میان خود جاى دادند و به یارى‏ام پرداختند! اصحاب گفتند: مگر آنان مى‏شنوند؟ حضرت فرمود: شما شنواتر از آنان نیستید، ولى آنان نمى‏توانند جواب بدهند. آنگاه روبه جسد ابوجهل كرد و فرمود: این از فرعون گستاخ‏تر بود، زیرا فرعون هنگامى كه عذاب آمد و هلاكت را قطعى دید، موحّد شد، امّا او تا آخرین لحظات دست از بت‏ها برنداشت. [433]

پيام ها
1- نعمت‏ها و امدادهاى الهى در روزهاى سخت را فراموش نكنیم، چرا كه یاد نعمت‏هاى الهى، روحیّه‏ى شكر و شجاعت را در انسان بالا مى‏برد. «اذ»
2- خداوند، بدون دعا هم مى‏تواند عطا كند، ولى دعا، یك راه تربیت الهى است. «اذ تستغیثون ربّكم»
3- دعا در كنار حضور در جبهه مؤثّر است و دعاى رزمندگان مستجاب مى‏شود. «تستغیثون... فاستجاب»
4- دعا، كلید استجابت است. «تستغیثون... فاستجاب»
5 - فرشتگان، در زندگى انسان‏ها تأثیرگذار و مؤثّرند. «ممدّكم بألف من الملائكة»
6- امدادهاى غیبى وقتى تحقّق پیدا مى‏كند كه آنچه را خداوند در ظاهر به ما داده است، به كار گرفته باشیم. «ممدّكم»
7- در حركت‏هاى رزمى و نظامى و صحنه‏هاى نبرد، نظم و انضباط لازم، و از عوامل زمینه‏ساز پیروزى است. «انّى ممدّكم بألف من الملائكة مردفین»