ترجمه
و نیز بر سه نفرى كه (از شركت در جبههى تبوك به خاطر سستى) وامانده بودند، تا آنگاه كه زمین با همهى وسعتش (به سبب قهر ونفرت مردم) بر آنان تنگ شد و از خود به تنگ آمده و فهمیدند كه در برابر خدا، هیچ پناهگاهى جز خود او نیست، پس خداوند لطف خویش را شامل آنان ساخت تا به توبه موفّق شوند. همانا خداوند توبه‌پذیر و مهربان است.
نکته ها
سه مسلمانى كه در تبوك شركت نكردند، [180] پشیمان شده و براى عذرخواهى نزد پیامبر آمدند. امّا حضرت با آنان سخن نگفت و دستور داد كسى با آنان حرف نزند و همسرانشان هم به آنان نزدیك نشوند. آنان به كوههاى اطراف مدینه رفتند و براى استغفار، جدا از یكدیگر به تضرّع وگریه پرداختند تا پس از پنجاه روز، خداوند توبهى آنان را پذیرفت. [181]
180) كعببن مالك، مرارةبن ربیع و حلالبن اُمیّه.
181) بحار، ج21، ص 237.
پيام ها
1- بىاعتنایان به جنگ وفرمان رهبرى، باید تنبیه شده وتا مدّتى پشت سر گذاشته شوند. «خُلّفوا»
2- قهر، بىاعتنایى و بایكوت، یكى از شیوههاى تربیتى براى متخلّفان و مجرمان است. «ضاقت علیهم الارض... ظنّوا ان لا ملجأمن اللَّه»
3- مبارزهى منفى با متخلّفان، جامعه را براى آنان زندانى بىنگهبان و مؤثّر مىسازد. «ضاقت علیهم الأرض»
4- با آنكه پیامبر، مظهر رحمت الهى است، امّا به عنوان مرّبى، از اهرم قهر هم استفاده مىكند.«ضاقت علیهم انفسهم»
5 - یكى از عذابها عذاب وجدان است. «ضاقت علیهم انفسهم»
6- یأس از مردم، زمینهساز توبه و توجّه به خداست. «لاملجأ ... ثم تابَ»
7- توفیقِ توبه نیز در سایهى لطف و عنایت الهى است. اوّل خداوند لطف خود را به انسان باز مىگرداند، «تاب علیهم» تا انسان توفیق پشیمانى و عذرخواهى و توبه پیدا كند، «لیتوبوا» و همین كه توبه كرد، باز خداوند توبهى او را مىپذیرد. «انّ اللّه هو التوّاب»
8 - پس از یك دوره مبارزهى منفى وبىاعتنایى و بایكوت، شرایط مناسب را براى بازسازى خلافكاران به وجود آوریم تا بازگردند و بعد از آن نیز ما با مهربانى آنان را پذیرا باشیم. «تاب علیهم لیتوبوا انّ اللّه هو التوّاب»