ترجمه
با كسانى از اهل كتاب (یهود، نصارى، مجوس، صابئین،) كه به خدا و روز قیامت ایمان نمىآورند و آنچه را خدا و رسولش حرام كردهاند، حرام نمىشمرند و به دین حقّ گردن نمىنهند بجنگید، تا با خوارى و ذلّت، به دست خود جزیه بپردازند.
نکته ها
در آیات قبل، سخن از پلید بودن مشركان و نبرد با آنان بود، در این آیه شیوهى برخورد با اهل كتاب را بیان مىكند كه یكى از دو راه در پیش آنان است: جنگ، یا پرداختِ جزیه.
همانگونه كه مسلمانان با پرداخت خمس و زكات، به دولت اسلامى كمك مىكنند و از مزایاى امنیّت و خدمات بهرهمند مىشوند، اهل كتاب نیز با پرداخت مبلغى به نام جِزیه، بودجهاى را كه صرف آنها مىشود، تا حدّى تأمین مىكنند.
مقدار جزیه را نیز رهبر مسلمین تعیین مىكند. البتّه باید به اندازهاى باشد كه پرداخت آن براى اهل كتاب سنگین باشد. «وهم صاغرون»
امام صادقعلیه السلام فرمود: اگر مقدار جزیه كم باشد، در پرداخت تفاوتى در روحیّهى آنان حاصل نشده و احساس حقارت نمىكنند. [37]
با اینكه اهل كتاب، به خدا و قیامت ایمان دارند، ولى در آیه آنان را نسبت به خدا و قیامت بىایمان معرّفى كرده است، زیرا قرآن، كسانى را كه به بخشى از معارف ایمان دارند و بخشى را منكرند، كافر مىداند. [38] به علاوه اگر ایمان به مبدأ و معاد آمیخته به خرافات باشد، به منزلهى كفر است. [39]
37) تفسیر نورالثقلین ؛ كافى، ج 3، ص 566.
38) یقولون نؤمن ببعضٍ و نكفر ببعض... اولئك هم الكافرون حقّا». نساء، 150.
39) تفسیر صافى.
پيام ها
1- اهل كتاب، اگر به دستورات انبیاى خود عمل نكنند، مجرم شناخته مىشوند. «قاتلوا الذین... لایحرّمون ما حرّم اللَّه»
2- دین حقّ، تنها اسلام است و ادیان دیگر به دلیل تحریف وخرافاتى كه در آنها جا دادهاند، حقّ نمىباشند. «و لا یدینون دین الحق»
3- در مقابل كفّار اهل كتاب كه ایمان نمىآورند، دو راه وجود دارد: یا جنگ، یا تسلیم و پرداخت جزیه. «قاتلوا... حتّى یعطوا الجزیة»
4- گرفتن مالیات سرانه از اهل كتاب، الزامى است وباید از موضع قدرت و به صورت نقدى باشد وآنان نیز با تواضع وتسلیم بپردازند. «عن یدٍ، صاغرون»
5 - حكومت اسلامى باید از چنان قدرتى برخوردار باشد كه دیگران تسلیم او شوند. «قاتلوا الذین لا یؤمنون ... و هم صاغرون»
6- اقلّیتهاى مذهبى باید در برابر نظام اسلامى خاضع باشند. «صاغرون»