ترجمه
چگونه (مىتوان با آنان پیمانى داشت) در حالى كه اگر بر شما دست یابند، هیچ خویشاوندى و پیمانى را دربارهى شما مراعات نمىكنند. شما را با زبانِ(نرم) خویش راضى مىكنند، ولى دلهایشان پذیرا نیست و بیشترشان فاسق و (پیمان شكن)اند.
نکته ها
«اِلّ»، به معناى خویشاوندى، همسایگى و روابط عاطفى و انسانى و عرفى است. [17] «ذِمّة»، به معناى عهد و پیمانى است كه وفاى به آن لازم است و اگر نقض شود، مردم، عهدشكن را مذّمت مىكنند.
این آیات نیز دلیل فرمان سختگیرى نسبت به پیمان شكنان مشرك است.
به صرف اینكه اگر دشمن بر ما غالب شود چنین و چنان خواهد كرد، نمىتوان به او حمله كرد، بلكه باید قرائنى بر توطئه و تجاوز او باشد وگرنه قصاص قبل از جنایت مىشود.
پيام ها
1- عمق كینهى دشمن را هنگام قدرتش باید شناسایى كرد، نه هنگام ضعف او. «ان یظهروا علیكم»
2- سكوت و سادهاندیشى دربارهى دشمنى كه اگر چیره شود مراعات هیچ مسألهاى را نمىكند، گناه است. «لا یرقبوا فیكم الاّ و لا ذمّة»
3- مشركان، نه مراعات مسائل عاطفى و همسایگى را مىكنند، نه به پیمانها و تعهّدات احترام مىگذارند. «الاّ ولا ذمّةً»
4- ظاهرسازى و بازىهاى سیاسى و تبلیغاتى دشمنان، ما را فریب ندهد. «یرضونكم بافواههم وتأبى قلوبهم»
5 - پیمان شكنى، نفاق، تظاهر و سیاستبازى، فسق است. «تأبى قلوبهم واكثرهم فاسقون»
6- اكثریّت مشركان فاسقند، ولى افراد سالم هم میانشان پیدا مىشود. «اكثرهم فاسقون» (در نسبتدادنها، انصاف داشته باشیم)