ترجمه
بلكه (حقّ آن است كه) چیزى را كه به شناخت آن احاطه نداشتند دروغ پنداشتند، در حالى كه سرانجام و حقیقت و باطن آن هنوز بر ایشان روشن نشده است. كسانى كه پیش از آنان بودند نیز همین گونه تكذیب كردند. پس بنگر كه سرانجام ستمگران چگونه است.
نکته ها
امام صادق علیه السلام فرمودند: از دو آیهى قرآن دو درس بزرگ مىآموزیم:
الف: تا علم نداریم، حرفى نزنیم. «الم یؤخذ علیهم میثاق الكتاب ان لا یقولوا على اللَّه الاّ الحقّ» [263]
ب: تا علم نداریم، حرفى را ردّ نكنیم. «بل كذبّوا بما لم یحیطوا بعلمه» همین آیه. [264]
عبدالعظیم حسنى از امام جوادعلیه السلام نقل مىكند كه حضرت علىعلیه السلام فرمود: چهار نكته گفتم كه خداوند آیات آن را نازل كرده است:
1- «المرء مخبوء تحت لسانه» شخصیّت انسان در زیر زبانش پنهان است، آیه نازل شد: «ولتعرفنّهم فى لحن القول» [265] یعنى در گفتگو آنان را مىشناسى.
2- گفتم: «مَن جهل شیئاً عاداه» هركس چیزى را نداند، دشمنى با آن مىكند، آیه نازل شد: «بل كذّبوا بما لم یحیطوا»
3- گفتم: «قیمة كلّ امرء ما یحسنه» ارزش هر كس به لیاقت و عملكرد اوست، آیه نازل شد: «انّ اللّه اصطفاه علیكم و زاده بسطة فى العلم و الجسم» [266] یعنى خداوند طالوت را به خاطر توانایىهایش برگزید.
4- «القتل یقلّ القتل» كشتن ستمگر، جلو زیاد شدن قتل را مىگیرد، آیه نازل شد: «و لكم فى القصاص حیاة» [267]
پيام ها
1- مخالفان، بدون احاطهى علمى به قرآن، آن را ردّ كردهاند. «كذّبوا بما لم یحیطوا»
2- به خاطر ندانستن، چیزى را ردّ نكنیم. «كذّبوا بما لم یحیطوا»
3- دانستنِ كلّى و اجمالى كم اثر است. آنچه سبب نورانیّت مىشود، «احاطهى علمى» است. «لم یحیطوا بعلمه»
4- مخالفت مخالفان انبیا در طول تاریخ، اغلب بر اساس جهل بوده است. «كذلك كذّب الذین من قبلهم»
5 - آگاهى بر تاریخ وسرنوشت مخافان انبیا، لازم است. «فانظر كیف كان عاقبة...»