ترجمه
(برادران به یكدیگر گفتند) یوسف را بكشید یا او را به سرزمینى دور بیافكنید تا توجّه پدرتان مخصوص شما شود و پس از انجام طرح (با توبه) گروهى شایسته باشید.
نکته ها
انسان در برخورد با نعمت، چهار حالت دارد: حسادت، بُخل، ایثار، غبطه. اگر پیش خود گفت: حال كه ما فلان نعمت را نداریم، دیگران هم نداشته باشند، حسادت است. اگر گفت: فقط ما برخوردار از این نعمت باشیم ولى دیگران نه، این بُخل است. اگر گفت: دیگران از نعمت برخوردار باشند، اگر چه به قیمتى كه ما محروم باشیم، این ایثار است. اگر گفت: حالا كه دیگران از نعمت برخوردارند، اى كاش ما هم بهرهمند مىشدیم، این غبطه است.
امام باقرعلیه السلام فرمودند: من گاهى به بعضى از فرزندانم محبّت مىكنم و آنها را روى زانوانم مىنشانم در حالى كه استحقاق این همه محبّت را ندارند، تا مبادا علیه سایر فرزندانم حسادت بورزند و ماجراى یوسف تكرار شود.(31)
31) تفسیر نمونه به نقل از بحار، ج 74، ص 78.
پيام ها
1- فكر خطرناك، انسان را به كار خطرناك مىكشاند. «لیوسف... احبّ... اقتلوا»
2- احساس تبعیض در محبّت از طرف فرزندان، آنها را تا حدّ برادركشى سوق مىدهد. (گرچه شدّت علاقهى پدر به یوسف بى دلیل نبود، بلكه به خاطر كمالات او بود، ولى برادران احساس تبعیض كردند و خیال كردند علاقهى بىدلیل است و همین احساس، آنان را به توطئه وادار كرد) «احبّ الى ابینا... اقتلوا»*
3- از منظر كوته نظران، حذف فیزیكى رقیب بهترین راه است. «اقتلوا یوسف»*
4- حسادت، انسان را تا برادركشى سوق مىدهد. «اقتلوا یوسف»
5 - گناهكاران یكدیگر را در انجام گناه وسوسه كرده و از همداستانى با یكدیگر نیرو مىگیرند. (برادران به یكدیگر دستور بكشید و بیفكنید مىدادند) «اقتلوا... او اطرحوه»*
6- انسان، خواهان محبوبیّت است و كمبود محبّت مایهى بزرگترین خطرات و انحرافات است. «یخل لكم وجه ابیكم»
7- حسودان گمان مىكنند كه: از دل برود هر آنچه از دیده برفت. «اقتلوا یوسف... یخل لكم وجه ابیكم» (برادران گمان مىكردند اگر پدر یوسف را نبیند، از فكر یوسف بیرون خواهد رفت و تمام فكرش در ما متمركز خواهد شد)*
8 - با اینكه قرآن راه كسب محبوبیّت را ایمان و عمل صالح معرّفى مىكند؛ «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرّحمن ودّا»،(32) امّا شیطان، راه محبوب شدن را برادركشى ترسیم مىكند. «اقتلوا... یخل لكم وجه ابیكم »
9- حسود خیال مىكند با نابود كردن دیگران، نعمتها براى او مىشود. «اقتلوا ... یخل لكم وجه ابیكم »
10- شیطان با وعدهى توبه در آینده، راه گناه امروز را باز مىكند. «و تكونوا من بعده قوماً صالحین »
11- علم وآگاهى، همیشه عامل دورى از انحراف نیست. برادران با آنكه قتل یا تبعید یوسف را بد مىدانستند؛ «تكونوا من بعده قوماً صالحین» امّا اقدام كردند.
12- سخن از توبه قبل از انجام گناه، فریب دادن وجدان و گشودن راه گناه است. (برادران به یكدیگر مىگفتند: شما یوسف را نابود كنید بعد با توبه از افراد صالح مىشویم) «تكونوا من بعده قوماً صالحین»*
32) مریم، 96.