ترجمه
آنگاه پس از آنان، جانشینان بد و ناشایستهاى آمدند كه نماز را ضایع كردند و هوسها را پیروى كردند. پس به زودى (كیفر) گمراهى خود را خواهند دید.
مگر كسى كه توبه كند و ایمان آورد و كار شایسته انجام دهد، پس آنها داخل بهشت مىشوند و به هیچ وجه مورد ستم قرار نمىگیرند (و از پاداششان كاسته نمىشود).
نکته ها
«خَلَف»، فرزند صالح را گویند و «خَلْف» فرزند ناصالح است. كلمهى «غىّ» در مقابل رشد است. «قد تبیّن الرّشد من الغىّ»(86)
ضایع كردن نماز، غیر از نخواندن و ترك آن است. كسى كه نماز مىخواند، ولى بدون رعایت شرایط آن یا با تأخیر، چنین كسى نماز را ضایع كرده و آن را سبك شمرده است.(87)
در روایتى مىخوانیم: همین كه حضرت رسولصلى الله علیه وآله این آیه را تلاوت مىفرمودند، منقلب شده، فرمودند: بعد از 60 سال، گروهى نماز را ضایع خواهند كرد.(88)
اگر این سخن در اوایل سال اوّل هجرى گفته شده باشد، سال 60 همان سال شهادت امام حسین علیه السلام و سال به قدرت رسیدن یزید است.
توبه در قرآن
* معمولاً قرآن كریم بدنبال آیات عذاب، جملهى «الاّالّذین تابوا» یا جملهى «الاّ من تاب» را آورده تا بگوید: راه اصلاح، هرگز بر كسى بسته نیست.
* توبه، واجب است. زیرا فرمان خداوند است. «توبوا الى اللّه»(89)
* قبول توبهى واقعى قطعى است، زیرا نمىتوان باور كرد كه ما به امر او توبه كنیم ولى او نپذیرد. «هوالّذى یقبل التوبة عن عباده»(90)، «هوالتّواب الرحیم»(91)
* خداوند هم توبه را مىپذیرد و هم كسانى را كه بسیار توبه مىكنند دوست دارد. «یحبّ التّوابین»(92)
* توبه، باید با عمل نیك و جبران گناهان همراه باشد. «تاب و عمل صالحا»(93)، «تاب من بعده و اصلح»(94)، «تابوا واصلحوا و بیّنوا»(95)
* توبه، رمز رستگارى است. «توبوا ... لعلكم تفلحون»(96)
* توبه، وسیلهى تبدیل سیئات به حسنات است. «الاّ من تاب و عمل صالحاً فاولئك یبدّل اللّه سیئاتهم حسنات»(97)
* توبه، سبب نزول باران است. «توبوا ... یرسل السماء»(98)
* توبه، سبب رزق نیكو است. «توبوا الیه یمتّعكم متاعاً حسنا»(99)
* توبه در هنگام دیدن آثار مرگ و عذاب پذیرفته نمىشود. «حتّى اذا حضر احدهم الموت قال انّى تبت الان»(100)
* خداوند علاوه بر قبول توبه، لطف ویژه نیز دارد. «هو التّواب الرحیم»(101)
«ثمّ تاب و اصلح فانّه غفور رحیم»(102)، «ثمّ تاب علیهم انّه بهم رؤف رحیم»(103)
«الاّ مَن تاب و آمن و عمل صالحا فاولئك یدخلون الجنّة»(104)
«ثمّ توبوا الیه ان ربّى رحیم ودود»(105) در این آیات در كنار توبه به مسئله رحمت و رأفت و محبّت الهى اشاره شده است.
* قرآن ترك توبه را ظلم و هلاكت دانسته است. «و من لم یتب فاولئك هم الظالمون»(106) «ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم»(107)
86) بقره، 256.
87) بحار، ج11، ص72.
88) تفسیر نمونه.
89) تحریم، 8.
90) شورى، 37.
91) بقره، 37.
92) بقره، 222.
93) فرقان، 71.
94) انعام، 54.
95) بقره، 160.
96) نور، 31.
97) فرقان، 70.
98) هود، 52.
99) هود، 3.
100) نساء، 18.
101) بقره، 37.
102) انعام، 54.
103) توبه، 117.
104) مریم، 60.
105) هود، 90.
106) حجرات، 11.
107) بروج، 10.
پيام ها
1- گاهى فرزندان ونسل آینده، زحمتهاى پدران را تباه مىكنند. (گاهى از خوبان، نسل نااهل پیدا مىشود) «خَلْف اضاعوا الصلوة»
2- نماز محور دین است. (براى نشان دادن چهرهى نسلى به نسل دیگر، ضایع كردن نماز آنان را نشان مىدهد) «فخلف خَلْف اضاعوا الصلوة»
3- نماز، سدّى است میان انسان و شهوتها و اگر این سدّ شكسته شود، پیروى از شهوتها براى انسان آسان مىشود. «اضاعوا الصلوة واتّبعوا الشهوات»
4- كسى كه از رابطه با خدا (نماز) جدا شد، به شهوات پیوند مىخورد. «اضاعوا الصلوة واتّبعوا الشهوات»
5 - رونق یافتن شهوات، غىّ و گمراهى است. «واتّبعوا الشهوات... یلقون غیّا»
6- كیفر ضایع كردن نماز، سردرگمى است. «یلقون غیّا» (رشد واقعى در سایهى معنویّت است)
7- سرنوشت ملتها به دست خود آنهاست «اضاعوا... یلقون... الاّ من تاب...»
8 - توبه، یك تحول است نه تظاهر. «تاب و امن و عمل صالحاً»
9- شرط رستگارى و ورود به بهشت، توبه وایمان و عمل صالح است. «تاب و آمن و عمل صالحا... یدخلون الجنّة»