ترجمه
آیا ندیدى كه هر كس در آسمانها و زمین است و پرندگان بال گشوده (در پرواز) براى خدا تسبیح مىگویند، و هر یك نیایش و تسبیح خود را مىداند؟ و خداوند به آنچه مىكنند داناست.
و فرمانروایى آسمانها و زمین، مخصوص خداست. و بازگشت (همه) به سوى اوست.
نکته ها
قرآن، بارها مسألهى تسبیح موجودات و سجده و نماز آنها را با صراحت بیان كرده و فرموده است: شما تسبیح آنها را
نمىفهمید.(86) از این آیات به دست مىآید كه علم و شعور، مخصوص انسانها نیست. گرچه بعضى مفسّران تسبیح
موجودات هستى را تسبیح تكوینى و زبان حال آفرینش دانستهاند، ولى ظاهر آیات بر خلاف این مطلب است.
خداوند، در این آیه چند مرتبه به صورت غیر مستقیم، به انسان هشدار داده است:
الف: موجودات آسمان و زمین و پرندگان در حال تسبیح هستند. چرا انسان غافل است؟!
ب: تسبیح موجودات، آگاهانه است. چرا انسان در نماز حضور قلب ندارد؟!
ج: پرندگان، هنگام پرواز در هوا در حال تسبیح و نمازند، امّا برخى انسانها هنگام پرواز در آسمان، در حال غفلت و
مستى به سر مىبرند!
در روایات مىخوانیم: امام صادق علیه السلام هنگامى كه صداى گنجشكى را شنید فرمود: این پرنده مشغول دعا و تسبیح
است.(87)
85) تفسیر نورالثقلین.
86) اسراء، 44.
87) تفسیر كبیرفخررازى، روحالبیان.
پيام ها
1- تنها به خود نیندیشید، به اطراف خود هم بنگرید و در هستى نیز مطالعه و اندیشه كنید. «ألم تَرَ»
2- در میان موجودات هستى، پرندگان، آن هم در حال پرواز، توجّه خاصّى به خدا دارند. «و الطّیر صافّات»
3- همهى موجودات، شعور دارند ونماز و تسبیح آنها، آگاهانه است. «كلّ قد عَلِم صلاته»
4- نماز، در صورتى ارزش دارد كه نمازگزار بداند چه مىگوید و چه مىكند. «كلّ قد علم صلاته»
5 - نماز و تسبیح هر موجودى به صورت خاصّى است. «صلاته و تَسبیحه»
6- خداوند، بر جزئیات تمام اعمال آگاه است. «علیم بما یفعلون»
7- نظام هستى، هم فرمانروا دارد؛ «ولِلّه مُلك...» و هم هدفدار است. «و الى اللّه المصیر»