ترجمه
و اسحاق و یعقوب را به او (ابراهیم) عطا كردیم، و در میان فرزندانش پیامبرى و كتاب را قرار دادیم، و پاداشِ او را در دنیا عطا كردیم و قطعاً او در آخرت از شایستگان است.
نکته ها
كلمهى «أجر»، در مورد پاداشهاى دنیوى و اخروى، هر دو به كار مىرود، ولى كلمهى «اُجرت»، تنها در مورد پاداشهاى دنیوى است.(125)
پاداش آن همه خلوص و تلاش و هجرت حضرت ابراهیمعلیه السلام، موهبتهاى چهارگانهاى است كه این آیه بیان مىكند:
اوّل: فرزندان پاك.
دوم: مقام نبوت در نسل و دودمان.
سوم: نام نیكو در دنیا.
چهارم: عزّت در آخرت.
توضیح: یعقوب، یوسف، هارون، موسى، سلیمان، زكریّا، یحیى و عیسىعلیهم السلام، همه از نسل حضرت اسحاق بودند و پیامبر اسلامصلى الله علیه وآله از ذرّیهى اسماعیل است؛ بنابراین، پیامبران اولواالعزم بعد از حضرت ابراهیم، همه از نسل او بودند.
نجات از آتش نمرودیان، جذب دلها به سوى مكّه و تجدید خاطرات ابراهیم در مراسم حج، از گمنامى(126) به شیخ الانبیا رسیدن و داشتن ذّریهى طیّبه، همه از مصادیق الطاف الهى در دنیاست كه به ابراهیمعلیه السلام عطا شده است. «و آتیناه اجره فى الدنیا»
صالح بودن و در زمرهى صالحان قرار گرفتن، مقامى است كه انبیا آرزوى آن را داشتهاند:
یوسفعلیه السلام از خدا مىخواهد: «و ألحقنى بالصالحین»(127)
سلیمانعلیه السلام دعا مىكند: «و أدخلنى برحمتك فى عبادك الصالحین»(128)
شعیبعلیه السلام به موسىعلیه السلام مىگوید: «ستجدنى ان شاءاللَّه من الصالحین»(129)
ابراهیمعلیه السلام به خداوند عرض كرد: «و ألحقنى بالصّالحین»(130)
و در اینجا خداوند دربارهى حضرت ابراهیم مىفرماید: «و اِنّه فى الآخرة لَمِن الصالحین»
125) تفسیر المیزان.
126) فتىً یذكرهم یقال له ابراهیم» انبیاء، 60 .
127) یوسف، 101 .
128) نمل، 19 .
129) قصص، 27 .
130) شعراء، 83 .
پيام ها
1- فرزند صالح، موهبتى الهى است. «و وهبنا له»
2- پاداش كار براى خداوند را به مردم اعلام كنیم تا براى دیگران انگیزه شود. «وهبنا له»
3- زیربناى دریافت الطاف الهى، اخلاص است. «مهاجر الى ربّى - وهبنا... جعلنا...»
4- نوهى انسان مانند فرزند، از موهبتهاى الهى است. «اسحاق و یعقوب» (با توجّه به این كه یعقوب فرزند اسحاق است) «و من وراء اسحاق یعقوب»(131)
5 - پاداش خدمتها و نیكىهاى خالصانهى پدر، در نسل او منعكس مىشود. «جعلنا فى ذرّیته» البتّه لیاقت ذریّه هم شرط است. «قال و من ذرّیّتى قال لاینال عهدى الظالمین»(132)
6- پاداش هجرتكنندگان، محدود نیست. «مهاجر الى ربّى - وهبنا... جعلنا... آتینا...»
7- هیچ پیامبرى هم به اندازهى حضرت ابراهیم، ذرّیه و نسلش زیاد نشد. «و جعلنا فى ذرّیته ...»
8 - رهبران دینى، باید از طرف خداوند منصوب شوند. «جعلنا... النبوّة و الكتاب»
9- دنیا و آخرت قابل جمع است. «آتیناه أجره فى الدّنیا و انّه فى الآخرة لمن الصّالحین»
131) هود، 71 .
132) بقره، 124 .