ترجمه
آنچه را از كتاب (آسمانى قرآن) به تو وحى شده تلاوت كن و نماز را به‏پادار، كه همانا نماز (انسان را) از فحشا و منكر باز مى‏دارد و البتّه یاد خدا بزرگ‏تر است و خداوند آنچه را انجام مى‏دهید مى‏داند.

نکته ها
در این آیه خداوند به پیامبرش دستور تلاوت قرآن و نماز را در كنار هم داده و این به خاطر آن است كه قرآن و نماز دو منبع نیروبخش مى‏باشند. خداوند كه به پیامبرش از یك مسئولیّت سنگین خبر مى‏دهد، «انّا سنلقى علیك قولاً ثقیلاً»(143) به او مى‏فرماید: براى انجام این مسئولیّت سنگین، از دو منبع نیروبخش كمك بگیر:
یكى تلاوت قرآن. «و رَتّل القرآن ترتیلا»(144)
و دیگرى نماز شب. «اِنّ ناشئة الیل هى اَشدّ وَطاً و أقوم قیلاً»(145)
البتّه علاوه بر این آیه، نماز و قرآن، بارها در كنار هم آمده است؛ از جمله: «یتلون كتاب اللّه و اقاموا الصّلاة»(146) و «یمسّكون بالكتاب و اقاموا الصّلاة»(147)
براى جمله «لذكر اللّه اكبر» چند معنا بیان شده است:
الف: نماز، بزرگ‏ترین ذكر الهى است. به دلیل آیه‏ى «أقم الصّلاة لذكرى»(148) كه نماز را ذكر خداوند مى‏داند.
ب: یاد خدا (و حضور قلب)، بالاتر از ظاهر نماز است.
ج: یاد خدا براى انسان از همه كارها برتر است.
د: یاد خدا، براى جلوگیرى از فحشا و منكر بالاتر از هر اهرم دیگر است.
ه: یاد خدا از شما، بزرگتر از یاد شما از خدا است. (البتّه این معنا با توجّه به روایات در ذیل آیه «فاذكرونى اذكركم»(149) برداشت شده است.(150))
به پیامبر اكرم‏صلى الله علیه وآله گفته شد: فلانى هم نماز مى‏خواند و هم خلاف مى‏كند، فرمود:«انّ صلاته تنهاه یوماً»(151) بالاخره نماز او روزى نجاتش خواهد داد.
امام صادق‏علیه السلام فرمود: هر كسى دوست دارد قبولى یا ردّ نمازش را بداند، ببیند نمازش او را از فحشا و منكر باز داشته است یا نه. سپس امام‏علیه السلام فرمود: «فبقدر ما منعته قبلت منه»(152) به اندازه‏اى كه نماز، انسان را از منكرات باز مى‏دارد، به همان اندازه قبول مى‏شود.

پيام ها
 1- تنها آشنایى با مفاهیم، تلاوت و آموزش قرآن كافى نیست، بلكه عمل لازم است. «اُتلُ - أقِم»
 2- قرآن و نماز، در رأس برنامه‏هاى تربیتى است. «اُتلُ - أقِم»
 3- رابطه پیامبر با مردم از طریق تلاوت آیات قرآن و ابلاغ اوامر خداوند به آنان و رابطه او با خدا از طریق عبادت و نماز است. «اُتلُ - أقِم»
 4- در تبلیغ و ارشاد، حكمت و آثار دستورها دینى را بیان كنیم. «أقِم الصّلاة انّ الصّلاة تنهى عن الفحشاء و المنكر»
 5 - در پیشگاه خداوند، نماز از عظمت و جایگاه خاصّى برخودار است. «أقم الصّلاة اِنّ الصّلاة» (تكرار كلمه‏ى «صلاة»)
 6- نقش اصلاحى نماز در فرد و جامعه حدسى و پیشنهادى نیست، بلكه قطعى است. «اِنّ الصّلاة» (كلمه‏ى «انّ» و جمله‏ى اسمیه)
 7- اگر نمازِ انسان، او را از فحشا و منكر باز نداشت، باید در قبولى نماز خود شك كند. «اِنّ الصّلاة تنهى»
 8 - گسترش كارهاى نیك و معروف، به طور طبیعى مانع رشد منكر است. «الصّلاة تنهى»
 9- علم خداوند، ضامن اجراى صحیح دستورهاى اوست. «واللّه یعلم ما تصنعون»
 10- در نماز، انواع راز و رمزها، هنرها و سلیقه‏ها نهفته است. «ما تصنعون»
 نماز و بازدارندگى از منكرات‏
 سؤال: چگونه نماز فرد و جامعه را از فحشا و منكر باز مى‏دارد؟
 پاسخ: 1. ریشه‏ى تمام منكرات غفلت است و خداوند در آیه 179 سوره‏ى اعراف، انسان غافل را از حیوان بدتر شمرده است. «اولئك كالانعام بل هم اضلّ اولئك هم الغافلون» و نماز چون یاد خدا و بهترین وسیله‏ى غفلت‏زدایى است، پس زمینه‏ى منكرات را از بین مى‏برد.
2. اقامه‏ى نماز و داشتن رنگ الهى، مانع گرفتن رنگ شیطانى است. چنانكه كسى‏كه لباس سفید بپوشد، حاضر نیست در جاى كثیف و آلوده بنشیند.
 3. در كنار نماز، معمولاً توصیه به زكات شده است، كه فرد را از منكر بخل و بى‏تفاوتى در برابر محرومان و جامعه را از منكر فقر كه زمینه‏ى رویكرد به منكرات است، رها مى‏سازد.
 4. نماز، داراى احكام و دستوراتى است كه رعایت هر یك از آنها انسان را از بسیارى گناهان باز مى‏دارد، مثلاً:
* شرط حلال بودن مكان و لباس نمازگزار، انسان را از تجاوز به حقوق دیگران باز مى‏دارد.
* رعایت شرط پاك بودن آب وضو، مكان، لباس و بدن نمازگزار، انسان را از آلودگى و بى‏مبالاتى دور مى‏كند.
* شرط اخلاص، انسان را از منكر شرك، ریا و سُمعه باز مى‏دارد.
* شرط قبله، انسان را از منكر بى‏هدفى و به هر سو توجّه كردن باز مى‏دارد.
* ركوع و سجده، انسان را از منكر تكبّر باز مى‏دارد.
* توجّه به پوشش مناسب در نماز، انسان را از منكر برهنگى و بى حیایى حفظ مى‏كند.
* توجّه به عدالت امام جماعت، سبب دورى افراد از فسق و خلاف مى‏شود.
* نماز جماعت، انسان را از گوشه‏گیرى نابجا نجات مى‏دهد.
* احكام و شرایط نماز جماعت، بسیارى از ارزش‏ها را زنده مى‏كند از جمله: مردمى بودن، جلو نیافتادن از رهبر، عقب نماندن از جامعه، سكوت در برابر سخن حقّ امام جماعت، نظم و انضباط، ارزش‏گذارى نسبت به انسان‏هاى با تقوا، دورى از تفرقه، دورى از گرایش‏هاى مذموم نژادى، اقلیمى، سیاسى و حضور در صحنه كه ترك هریك از آنها، منكر است.
* لزوم تلاوت سوره حمد در هر نماز، رابطه‏ى انسان را با آفریننده‏ى جهان، «ربّ العالمین»، با تشكّر، تعبّد و خضوع در برابر او، «ایّاك نعبد» با توكّل و استمداد از او، «ایّاك نستعین»، با توجّه و یادآورى معاد، «مالك یوم الدین» با رهبران معصوم و اولیاى الهى، «انعمت علیهم»، با برائت از رهبران فاسد، «غیرالمغضوب» و رابطه‏ى انسان را با دیگر مردم جامعه «نعبد و نستعین» بیان مى‏كند كه غفلت از هریك از آنها منكر، یا زمینه‏ساز منكرى بزرگ است.