ترجمه
(منافقان به پندار خود) با خداوند و مؤمنان نیرنگ مىكنند در حالى كه جز خودشان را فریب نمىدهند، امّا نمىفهمند!
نکته ها
«شعور» از ریشهى «شَعر» به معناى مو مىباشد. كسى كه داراى فهم دقیق و موشكافانه باشد، اهل درك و شعور است. بنابراین منافق گمان مىكند كه دیگران را فریب مىدهد، زیرا درك درست ندارد. «لایشعرون»
مراد از حیله ومكر منافقان با خدا، یا خدعه ونیرنگ آنان با احكام خدا و دین الهى است كه آن را مورد تمسخر و بازیچه قرار مىدهند و یا به معناى فریبكارى نسبت به پیامبر خداست. یعنى همانگونه كه اطاعت و بیعت با رسولخدا، اطاعت و بیعت با خداست(162) و خدعه با رسولخدا به منزله خدعه با خدا مىباشد كه روشن است این گونه فریبكارى و نیرنگ بازى با دین، خدعه و نیرنگ نسبت به خود است. چنانكه اگر پزشك، دستور مصرفِ دارویى را بدهد و بیمار به دروغ بگوید كه آنها را مصرف كردهام، به گمان خودش پزشك را فریب داده و در حقیقت خود را فریب داده است كه فریب پزشك، فریب خود است.
برخورد اسلام با منافق، همانند برخورد منافق با اسلام است. او در ظاهر اسلام مىآورد، اسلام نیز او را در ظاهر مسلمان مىشمارد. او در دل ایمان ندارد و كافر است، خداوند نیز در قیامت او را با كافران محشور مىكند.
در روایتى از پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله مىخوانیم: ریاكارى، خدعه با خداوند است.(163)
قرآن، بازتاب كار نیك و بد انسان را براى خود او مىداند. چنانكه در این آیه مىفرماید: خدعه با دین، خدعه با خود است نه خدا. و در جاى دیگر مىفرماید: «اِن أحسنتم أحسنتم لانفسكم و اِن أسأتم فلها»(164) اگر نیكى كنید، به خود نیكى كردهاید و اگر بدى كنید، به خود كردهاید. یا در جاى دیگر مىفرماید: «ولا یَحیق المَكر السیّىء الاّ بَاهلِه»(165) نیرنگ بد، جز سازندهاش را فرا نگیرد.
162) من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه» هركس از رسول پیروى كند، قطعاً از خدا پیروى كرده است. نساء، 80. «انّ الّذین یُبایعونك انّما یبایعون اللّه» كسانى كه با تو بیعت كنند، همانا با خدا بیعت نمودهاند. فتح، 1.
163) تفسیر نورالثقلین.
164) اسراء، 7.
165) فاطر، 43.
پيام ها
1- حیلهگرى، نشانهى نفاق است. «یخادعون اللّه»
2- منافق، همواره در فكر ضربه زدن است. «یخادعون» (كلمه «خدعه» به معناى پنهان كردن امرى و اظهار نمودن امر دیگر، به منظور ضربه زدن است.)(166)
3- آثار نیرنگ، به صاحب نیرنگ بر مىگردد. «وما یَخدعون الاّ انفسهم»
4- منافق، بىشعور است ونمىفهمد كه طرف حساب او خداوندى است كه همهى اسرار درون او را مىداند(167) ودر قیامت نیز از كار او پرده برمىدارد.(168) «وما یشعرون»(169)
5 - خدعه و حیله، نشانهى عقل و شعور نیست. «یخادعون... لایشعرون» در روایات مىخوانیم: عقل واقعى آن است كه توسط آن، انسان خداوند را بندگى نماید.
166) تفسیر راهنما.
167) یعلم خائنة الاعین و ماتخفى الصدور» غافر، 19.
168) یوم تبلى السرائر» طارق، 9.
169) جمله «و ما یشعرون» دو گونه مىتوان معنا كرد: اول آنكه شعور ندارند كه خدا اسرارشان را مىداند و دیگر اینكه شعور ندارند كه در حقیقت به خود ضربه مىزنند.