ترجمه
آیا ندیدى كه خداوند، پیوسته شب را در روز، و روز را در شب داخل مىكند، و خورشید و ماه را تسخیر كرده، هر یك تا زمان معیّنى در حركتاند؟ همانا خداوند به آنچه انجام مىدهید آگاه است.
نکته ها
كوتاه و بلند شدن شب و روز، آن هم به تدریج، در پرورش موجوداتى كه به تاریكى یا روشنایى بیشترى نیاز دارند، نقش مهمّى دارد.
در این آیه از كوتاه و بلند شدن شب و روز و تسخیر خورشید و ماه به وسیلهى خداوند، سخن گفته شده، سپس به حركت هر یك، براى مدّتى معیّن اشاره شده و آنگاه در آخر آیه آمده است: خداوند به آنچه شما انسانها انجام مىدهید آگاه است، یعنى هدف همهى هستى و تحوّلات گوناگون در نظام آفرینش، عمل انسانهاست، پس باید كارى كنیم كه رضاى خدا در آن باشد.
ابر و باد و مه و خورشید و فلك در كارند
تا تو نانى به كف آرى و به غفلت نخورى
همه از بهر تو سرگشته و فرمان بردار
شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى
بیشتر خطابهاى قرآن به پیامبرصلى الله علیه وآله، تنها به شخص آن حضرت نیست، بلكه عموم مردم را شامل مىشود. مثلاً به پیامبر مىفرماید: «اگر هریك از پدر یا مادر یا هر دوى آنان نزد تو به پیرى رسند، به آنان اُف نگو واز آنها اظهار دلتنگى مكن»(334)، در حالى كه مىدانیم پیامبر، پدر و مادر خود را در كودكى از دست داده و آنان زنده نبودند تا نزد حضرت به پیرى برسند.
در این آیه نیز گرچه خطاب «ألمتر» به پیامبر اسلام است، ولى آخر آیه كه مىفرماید: «انّ اللّه بما تعملون خبیر» نشان مىدهد كه آیه عموم مردم را شامل مىشود.
334) اسراء، 23.
پيام ها
1- از راههاى شناخت خداوند، مطالعه در طبیعت و اسرار هستى است. «ألمتر...»
2- كم و زیاد شدن طول شب و روز را تصادفى نپنداریم، بلكه كارى الهى و با طرح و برنامه است. «یولج...»
3- خورشید نیز حركت دارد. «الشمس و القمر كلّ یجرى»
4- حركات اجرام، زمانبندى شده است. «كلّ یجرى الى أجلٍ مسمّىً»
5 - تغییرات شب و روز وتسخیر خورشید و ماه، در جهت بهرهورى و استفادهى انسان است. «انّ اللّه بما تعملون خبیر» (اعمال و رفتار انسانها نیز باید مفید و هدفمند باشد).