ترجمه
و بندهى ما ایّوب را یاد كن، آن گاه كه پروردگارش را ندا داد كه: شیطان مرا به رنج و عذاب افكنده است.
(به او گفتیم:) پاى خود را بر زمین بزن (تا از زیر پاى تو چشمهاى جارى كنیم) این چشمهى آبى خنك براى شستشو و نوشیدن است.
نکته ها
«نُصب» به معناى رنج و سختى است، «رَكض» كوبیدن پا بر زمین است و «مغتسل» به آب یا محل شستن گویند.
چنانكه در روایات آمده است: حضرت ایّوب داراى اموال و فرزندان و امكانات بسیار بود و همواره خدا را سپاس مىگفت. شیطان به خداوند عرضه داشت كه اگر ایّوب را شاكر مىبینى به خاطر نعمت فراوانى است كه به او دادهاى، اگر این نعمتها از او گرفته شود او بندهى شكرگزارى نخواهد بود.
خداوند به شیطان اجازه داد بر دنیاى ایّوب مسلّط شود. او ابتدا اموال و گوسفندان و زراعتهاى ایّوب را دچار آفت و بلا كرد امّا تأثیرى در ایّوب نگذاشت. سپس بر بدن ایّوب سلطه یافت و او چنان بیمار گشت كه از شدّت درد و رنجورى اسیر بستر گردید، امّا با این حال از مقام شكر او چیزى كاسته نشد.
چون ایّوب از این امتحان سخت الهى به خوبى پیروز برآمد، خداوند دوباره نعمتهاى خود را به او بازگرداند و سلامت جسمش را بازیافت.(38)
خداوند براى بازگرداندن سلامتى به جسم ایّوب، به او فرمان مىدهد كه با كوبیدن پا بر زمین، به قدرت الهى چشمهاى از آب جارى سازد و با شستشوى بدن خود در آن آب، جسمش را از هر بیمارى پاك گرداند.
تحمّل سختى از سوى انبیا بركاتى دارد، از جمله:
الف) مردم درباره آنان گرفتار غلوّ نمىشوند.
ب) آنان مقام ویژهاى در اثر صبر، دریافت مىنمایند.
ج) اگر الگوها و بزرگان نیز سختى ببینند، فقرا و ضعفا و بیماران تحقیر نمىشوند.
د) مردم، راه برخورد با مشكلات را از آنان مىآموزند.
بر اساس روایات، برخى مردم گمان كردند كه حضرت ایّوب، گناهى را مرتكب شده كه گرفتار چنین بلایى شده است و لذا او را شماتت مىكردند. در حالى كه بلا براى اولیا مایهى رشد و كسب درجه است.(39)
در این سوره، داستان متفاوت دو پیامبر الهى مطرح شده است: یكى حضرت سلیمان، پیامبرى كه بالاترین قدرت و امكانات را داشت. دیگرى حضرت ایّوب، پیامبرى كه سختترین تلخىها را براى مدّتى طولانى چشید.
امّا قرآن هر دو پیامبر را با عبارت «نعم العبد» ستایش مىكند. زیرا رفاه و رنج، هیچكدام نتوانست آنها را از مدار بندگى خدا خارج سازد.
آرى، غوّاص و صیّاد ماهر چه در دریاى شور و چه در دریاى شیرین كار خود را به بهترین وجه انجام مىدهد و شورى و شیرین آب در صیّادى و غوّاصى او اثرى ندارد.
38) تفسیر نمونه.
39) بحار، ج 12، ص 351 .
پيام ها
1- تاریخ مردان بزرگ نباید فراموش شود. تاریخ انبیا حتّى براى پیامبر اسلام سازنده است زیرا آشنائى با مشكلات دیگران مایه تقویت صبر و شكیبایى است. «واذكر عبدنا ایوب»
2- ایّوب بنده حقیقى خداوند بود. «عبدنا»
3- شكوه كردن از مشكلات، نزد خدا مانعى ندارد. «نادى ربّه انّى مسّنى الشیطان»
4- شیطان بر روح و اعتقاد اولیاى خدا سلطهاى ندارد امّا مىتواند در مورد جسم آنان، نقش ایذایى داشته باشد. «مسّنى الشیطان بنصب»
5 - رنجها و مصیبتها میدانى مناسب براى وسوسه شیاطین است. «بنصب» (بنابراین معنى كه: شیطان به سبب رنجها با من تماس مىگیرد.)
6- دعا جلوهاى از عبودیّت است. «عبدنا ایوب اذ نادى ربّه»
7- براى رفع گرفتارىها و مشكلات، دعا كنیم. «نادى ربّه انّى مسّنى الشیطان»
8 - دعاى انبیا مستجاب مىشود و به دنبال سختىها گشایش است. «اركض برجلك»
9- همه جا چشیدن سختىها نشانهى دورى از خدا نیست. (گاهى اولیاى خدا سختترین شرایط را تحمّل مىكنند، در حالى كه با زدن پا بر زمین چشمهى آب خنك برایشان جارى مىشود.) «هذا مغتسل بارد»
10- شستشو با آب سرد براى سلامتى نقش مهمى دارد. «مغتسل بارد و شراب» (آب شستشو نیز باید تمیز و قابل آشامیدن باشد).
11- طبیعت مسخّر خداوند است و خداوند آن را مسخّر اولیاى خود مىكند. «اركض برجلك هذا مغتسل بارد و شراب»