ترجمه
(خردمندان) كسانى هستند كه ایستاده و نشسته و (خوابیده) بر پهلو یاد خدا مىكنند و در آفرینش آسمانها و زمین اندیشه مىكنند (و از عمق جان مىگویند:) پروردگارا! این هستى را باطل و بى هدف نیافریدهاى، تو (از كار عبث) پاك و منزّهى، پس ما را از عذاب آتش نگهدار.
نکته ها
به فرمودهى امام باقرعلیه السلام، افراد سالم، نماز را ایستاده و افراد مریض، نشسته و افراد عاجز، به پهلو خوابیده، به جا آورند.[214]
214) تفسیر برهان، ج1، ص333. (به نقل از تفسیر راهنما)
پيام ها
1- نشانهى خردمندى، یاد خدا در هر حال است. «اولوا الالباب الّذین یذكرون اللّه قیاماً و قعوداً و على جنوبهم»
2- اهل فكر، باید اهل ذكرباشند. «اولوا الالباب الّذین یذكرون ... و یتفكّرون»
3- ایمان بر اساس فكر و اندیشه ارزشمند است. «یتفكّرون فى خلق السموات و الارض ربّنا ما خلقت هذا باطلاً»
4- ایمان و اعتراف با تمام وجود ارزش دارد. نباید به اعتراف زبانى اكتفا كرد. «یتفكّرون... ربّنا ما خلقت...»
5 - ذكر وفكر، همراه یكدیگر ارزش است. متأسفانه كسانى ذكر مىگویند، ولى اهل فكر نیستند وكسانى اهل فكر هستند، ولى اهل ذكر نیستند. «یذكرون... یتفكّرون»
6- آنچه سبب رشد و قرب است، ذكر و فكر دائمى است نه موسمى. «یذكرون» و «یتفكّرون» فعل مضارعاند كه نشان استمرار است.
7- شناختِ حسّى طبیعت كافى نیست، تعقّل و تفكّر لازم است. «یتفكّرون فى خلق السموات والارض»
8 - كسى كه در آفرینش آسمانها و زمین فكر كند، پى مىبرد كه خالق هستى، پروردگار ما نیز هست. «یتفكّرون... ربّنا»
9- آفرینش بیهوده نیست، گرچه همه اسرار آن را درك نكنیم. «ماخلقتهذاباطلاً»
10- اوّل تعقّل و اندیشه، سپس ایمان و عرفان،آنگاه دعا و مناجات. «یتفكّرون... ربّنا... فقنا»
11- اگر هستى بیهوده و باطل نیست، ما هم نباید بیهوده و باطل باشیم. «ماخلقت هذا باطلاً... فقنا عذاب النار»
12- هستى هدفدار است، پس هر چه از هدف الهى دور شویم به دوزخ نزدیك مىشویم. «فقنا عذاب النّار»
13- قبل از دعا، خدا را ستایش كنیم. «سبحانك فقنا...»
14- ثمرهى عقل و خرد، ترس از قیامت است. «اولوا الالباب... فقنا عذاب النار»