ترجمه
همانا اوّلین خانهاى كه براى (عبادت) مردم مقرّر شد، همان است كه در سرزمین مكّه است، كه مایهى بركت و هدایت جهانیان است.
نکته ها
«بَكّة» به معناى محلّ ازدحام و اجتماع مردم است.
یكى از ایرادهاى بنىاسرائیل این بود كه چرا مسلمانان با توجّه به قدمت بیتالمقدّس كه هزار سال قبل از میلاد توسط حضرت سلیمان ساخته شده است، آن را كنار گذاشته و كعبه را قبلهى خود قرار دادهاند. این آیه در پاسخ آنان مىفرماید: كعبه از روز نخستین، اوّلین خانهى عبادت بوده و قدمت آن بیشتر از هر جاى دیگر است.
امام صادقعلیه السلام با توجّه به جملهى «اوّل بیت» فرمودند: چون مردم مكّه بعد از كعبه گرد آن جمع شدهاند، پس حقّ اولویّت با كعبه است و لذا براى توسعهى مسجدالحرام مىتوان خانههاى اطراف كعبه را به نفع حرم خراب كرد.[110]
تفسیر المیزان مىگوید: روایات «دَحوُ الارض»[111] بسیار است و هیچ دلیل علمى كه مغایر آن باشد، پیدا نشده و با قرآن نیز مخالفتى ندارد.
حضرت على علیه السلام در نهجالبلاغه خطبه 192 مىفرماید: خداوند تمام مردم را از آدمعلیه السلام تا آخرین نفر با همین سنگهاى كعبه آزمایش مىكند. امام باقر علیه السلام فرمود: حضرت آدم و سلیمان و نوحعلیهم السلام نیز دور همین كعبه، حج انجام دادهاند.[112]
در قرآن، از كعبه تعابیر متعدّدى شده است كه برخى از آنها را بازگو مىكنیم:
1- كعبه، اوّلین خانه است. «اوّل بیت»
2- مركز پایدارى و قیام مردم است. «قیاماً للناس»[113]
3- خانه آزاد بدون مالك است. «البیت العتیق»[114]
4- محل تجمّع و خانه امن مردم است. «مثابة للنّاس وأمنا»[115]
110) وسائل، ج 13، ص 217.
111) دَحوُ الارض» به معنى گسترش زمین از زیر خانهى كعبه است. كافى، ج4، ص 189.
112) تفسیر برهان، ج1، ص 300.
113) مائده، 97.
114) حج، 29.
115) بقره 125.
پيام ها
1- كعبه، اوّلین خانهاى است كه براى عبادت ونیایش مردم بنا نهاده شده است. «اوّل بیت وضع للناس»
2- سابقه تاریخى معابد، یكى از ملاكهاى ارزشى آن است. «انّ اوّل بیت وضع...»
3- خیر و بركت كعبه، تنها براى مؤمنان یا نژاد خاصّى نیست، بلكه براى همگان است. «وضع للناس»
4- مردمى بودن براى كعبه، یك ارزش است. «وضع للناس»
5 - كعبه، مایهى هدایت مردم است. «هدى للعالمین»