ترجمه
(اى پیامبر! به مردم) بگو: «همانا من بشرى هستم مثل شما؛ (با این تفاوت كه) به من وحى مىشود كه قطعاً خداى شما یكتا است. پس بدون انحراف به سوى او رو كنید و از او آمرزش بخواهید و واى بر مشركان.
كسانى كه زكات نمىپردازند و آنان همانهایى هستند كه به آخرت كافرند.
نکته ها
با توجّه به این كه حكم زكات در سال دوم هجرى در مدینه نازل شده و این سوره مكى است، مراد از زكات در این آیه كمك مالى است.
در احادیث مىخوانیم كه پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله سوگند یاد فرمود: نپرداختن زكات خیانت و شرك است(10) و هر كس به مقدار قیراطى زكات ندهد، نه مؤمن كامل و نه مسلمان كامل است و نه كرامت دارد، و هر كس زكات ندهد یا یهودى مىمیرد و یا نصرانى.(11)
در فرهنگ قرآن، بى اعتنایى به پارهاى از دستورات الهى به منزلهى كفر و شرك است.
دربارهى ترك حج مىخوانیم: «و للّه على الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا و من كفر...»(12) بر هر كسى كه توان رفتن به حج دارد، واجب است و هر كس كافر شود در كافى آمده است: قلت فمن لم یحج منا فقد كفر فقال: لا، لكن من قال: لیس هذا هكذا فقد كفر.(13) طبق این روایت ترك حج كفر نیست، بلكه انكار وجوب حج كفر است.
دربارهى ترك نماز رسولخداصلى الله علیه وآله فرمود: «ما بین المسلم و بین الكافر الاّ ان یترك الصلوة الفریضة متعمداً»(14) مسلمانى كه عمداً نماز واجب را ترك كند مثل كافر است.
و در این آیه دربارهى ترك زكات مىخوانیم: «ویل للمشركین الّذین لا یؤتون الزكوة» ترك زكات مانند شرك است).
زكات، بودجهى حكومت اسلامى است و نپرداختن آن به معناى به رسمیّت نشناختن نظام توحیدى است كه همتاى شرك است.
10) بحار، ج 96، ص 29.
11) میزان الحكمه، ماده زكاة.
12) آلعمران، 97.
13) تفسیربرهان.
14) بحار، ج 77، ص 58.
پيام ها
1- در برابر سختترین لجاجتها، از هدف عقب نشینى نكنید. (مشركان تقاضاى انجام تهدیدها را داشتند «فاعمل فاننا عاملون» خداوند دستور مىدهد كه به آنان بگو من مسئول كیفر و مجازات و انجام تهدیدات نیستم، فقط مسئول ابلاغ وحى هستم. «قل انما انا بشر...»
2- توحید، سرلوحهى دعوت انبیاست. «انما الهكم اله واحد»
3- خداوند یكتا است، در راه او پایدارى كنید. «الهكم الهٌ واحد فاستقیموا الیه»
4- آینده را با پایدارى در راه توحید، و گذشته را با استغفار و عذرخواهى از درگاه حقّ جبران كنید. «فاستقیموا الیه و استغفروه»
5 - نپرداختن زكات و بىاعتنایى به فقرا، بین شرك و كفر قرار گرفته و پر خطر است. «ویل للمشركین الّذین لا یؤتون الزكوة و هم بالاخرة هم كافرون»
6- كفر به معاد، سبب نپرداختن زكات مىشود. «لا یؤتون الزكوة و هم بالاخرة هم كافرون»
7- سرچشمهى نپرداختن زكات یا دنیاپرستى است كه نوعى شرك است و یا باور نداشتن قیامت كه كفر است. «مشركین - كافرون»