ترجمه
نزدیك است كه آسمانها (از عظمت وحى) از فرازشان بشكافند در حالى كه فرشتگان همراه با سپاس، پروردگارشان را تسبیح مىكنند و براى كسانى كه در زمین هستند آمرزش مىطلبند. آگاه باش كه فقط خداوند، بسیار بخشنده و مهربان.
و كسانى كه به جاى او سرورانى را به پرستش گرفتهاند خداوند مراقب آنان است و تو بر (ایمان آوردن آنان) وكیل نیستى (تا با اجبار وادارشان كنى).
نکته ها
وحى چیست كه از عظمت آن نزدیك است آسمانها بشكافد، آسمانهایى كه طبقه طبقه هستند، «سبع سموات طباقا»(1) محكم هستند، «سبعاً شدادا»(2) و در محكمى نمونه و ضرب المثل هستند. «ءانتم اشدّ خلقاً ام السماء بناها»(3) آسمانهایى كه هزاران كهكشان در بردارند و هر كهكشان منظومهها و هر منظومه كراتى كه بعضى میلیونها برابر زمین هستند و عقل و علم بشرى تاكنون به نزدیكترین آنها نیز احاطه پیدا نكرده است. این است عظمت وحى.
در سوره مباركه مریم آمده است: «تكاد السموات یتفطّرن منه و تنشق الارض و تخرّ الجبال هدّا أن دعوا للرّحمن ولدا»(4) مشركان براى خداوند فرزندى مىپنداشتند، نزدیك است به خاطر این عقیده فاسد آسمانها متلاشى شود.
فرشتگان علاوه بر آنكه تدبیر نظام هستى را بر عهده دارند، براى انسانها نیز دعا مىكنند، فرشتگانى كه هرگز معصیت نمىكنند «لا یعصون اللّه ما أمرهم»(5) براى افراد گناهكار دعا و استغفار مىكنند. آرى، پاكان باید به فكر دیگران نیز باشند. البتّه استغفار فرشتگان پرتوى از لطف الهى بر بندگان است چون آنها جز دستور خدا كارى نمىكنند.
بر اساس این آیه فرشتگان براى تمام اهل زمین دعا مىكنند. «یستغفرون لمن فى الارض» بر اساس آیه 7 سوره مباركه غافر فرشتگان براى مؤمنان دعا مىكنند. «و یستغفرون للّذین آمنوا» و جالب اینكه این استغفار به شرطى كارآیى دارد كه مؤمنان خود نیز استغفار كنند. «فاغفر للّذین تابوا و اتبعوا سبیلك»
در عفو خدا شك نكنیم. در جمله «ألا انّ اللّه هو الغفور الرحیم» چند نوع تأكید آمده است. («ألا»، «انّ»، «هو»، جمله اسمیّه، قالب «غفور» به جاى «غافر» و الف و لام در «الغفور»)
خداوند با مردم اتمام حجّت كرده است، وحى را سنّت خویش قرار داده و پیامبر را واسطه وحى، ولى مردم باز هم به سراغ دیگران مىروند. «من دونه اولیاء اللّه»
در قرآن و روایات معمولاً حمد و ستایش در كنار تسبیح مطرح است. «یسبحون بحمد ربّهم»، «سبحان ربى الاعلى و بحمده»
1) ملك، 3.
2) نبأ، 12.
3) نازعات، 27.
4) مریم، 90 - 91.
5) تحریم، 6.
پيام ها
1- آسمانها از وحى متأثّرند، چگونه بعضى انسانها اثر نمىپذیرند. «یوحى... تكاد السموات یتفطرن»
2- یكى از آداب دعا و استغفار این است كه ابتدا ستایش خداوند را بجا آوریم. «یسبحون... یستغفرون»
3- دعاى فرشتگان مستجاب است. «یستغفرون... ان اللّه هو الغفور الرحیم» (آرى، دعا در حقّ دیگران داراى تأثیر است)
4- هیچ مسئولیّت و كارى (حتّى تدبیر امور هستى) نباید مانع دعا و استغفار شود. (فرشتگانى كه تدبیر امور هستى را به عهده دارند، دائماً مشغول تسبیح خداوند و دعا براى انسانها هستند). «یسبحون بحمد ربّهم... یستغفرون»
5 - استغفار دو لطف قطعى را به دنبال دارد: مغفرت و رحمت. «یستغفرون... الغفور الرحیم»
6- چون وحى از بالا نازل مىشود و آسمانها مسیر آن است «سبع طرائق»(6) از هر آسمانى كه عبور مىكند نزدیك است شكافته شود. «یتفطرن من فوقهن»
7- شرك با همه ابعادش محكوم است. «اتّخذوا من دونه اولیاء»
8 - مشركان بدانند كه خداوند عقاید و اعمالشان را براى كیفر حفظ مىكند. «اللّه حفیظ علیهم»
9- عدم پذیرش مردم نباید سبب دلسردى شود، پیامبر باید به وظیفه خود عمل كند. «و ما انت علیهم بوكیل»
10- وظیفه پیامبر، ابلاغ وحى است، اگر مردم به سراغ دیگران رفتند پیامبر وظیفهاى ندارد. «ما انت علیهم بوكیل»
11- پیامبر به هدایت مردم اشتیاق و اهتمام فراوان داشت. «ما انت علیهم بوكیل»
12- پیامبر مسئول ارشاد مردم است، نه اجبار آنان به پذیرش. «ما انت علیهم بوكیل»
6) مؤمنون، 17.