ترجمه
و هر كه از یاد خداى رحمن روى گردان شود شیطانى بر او مىگماریم كه همراه و دمساز وى گردد.
و آنها (شیاطین) مردم را از راه (حقّ) باز مىدارند ولى گمان مىكنند كه هدایت یافتهاند.
نکته ها
آیات قبل، سخن از كفّار و غرق شدن در مادیات بود، این آیه یكى از آثار غوطهور شدن در زر و زیور را بیان مىكند.
«یعش» از «عشو» به معناى آفتى در چشم است كه سبب ضعف دید مىگردد. این كلمه هرگاه با حرف «عن» همراه باشد به معناى اعراض كردن است.
سیاست شیطان گام به گام است: «خطوات»(5)
مرحله اول القاى وسوسه است. «وسوس الیه»(6)
در مرحله دوم تماس مىگیرد. «مسّهم طائف»(7)
مرحله سوم در قلب فرو مىرود. «فى صدور الناس»(8)
مرحله چهارم در روح مىماند. «فهو له قرین»(9)
مرحله پنجم انسان را عضو حزب خود قرار مىدهد. «حزب الشیطان»(10)
مرحله ششم سرپرست انسان مىشود. «و من یتخد الشیطان ولیاً»(11)
مرحله هفتم انسان خود یك شیطان مىشود. «شیاطین الانس و...»(12)
امام على علیه السلام در نهج البلاغه مىفرماید: شیطان در روح انسان تخم گذارى مىكند. «فباض و فرّخ فى صدورهم»(13)
آثار اعراض از یاد خدا
1. باز ماندن از راه خیر. «لیصدونهم عن السبیل»
2. انحراف فكرى كه خیال مىكند هدایت یافته است. «یحسبون انهم مهتدون»
3. دیگر موعظهپذیر نیست. «و اذا ذكروا لا یذكرون»(14)
4. توبه نمىكند چون خود را كج نمىداند.
5. زندگى نكبت بار دارد. «و مَن أعرض عن ذكرى فانّ له مَعیشةً ضَنكا»(15)
6. كسى كه در دنیا از دیدن حقّ كور است، «یعش» در آخرت نیز كور محشور مىشود. «من كان فى هذه اعمى فهو فى الاخرة اعمى»(16)
شیطانِ همراه، ممكن است از دوستان ناباب یا همسر و فرزند یا شریك فاسد باشد. به همین دلیل كلمه شیطان نكره ذكر شده است تا شامل هر نوع شیطانى شود.
نماز، ذكر رحمن است، «اقم الصلاة لذكرى»(17) قرآن، ذكر رحمن است، «نحن نزلنا الذكر»(18) پس هر كس از نماز و قرآن اعراض كند دچار سلطه شیطان همراه مىشود. «فهو له قرین»
5) بقره، 168.
6) طه، 120.
7) اعراف، 201.
8) ناس، 5 .
9) زخرف، 36.
10) مجادله، 19.
11) نساء، 119.
12) انعام، 112.
13) نهجالبلاغه، خطبه 7.
14) صافّات، 13.
15) طه، 124.
16) اسراء، 72.
17) طه، 14.
18) حجر، 9.
پيام ها
1- سلطه شیطان در اثر اعمال خود ماست. «و من یعش... نقیّض»
2- دل یا جاى رحمن است یا شیطان. «و من یعش عن ذكر الرّحمن نقیض له شیطاناً»
3- كیفر روى گردانى از سرچشمه رحمت، بندگى شیطان سلطهگر است. «فهو له قرین»
4- تلاش شیطان براى بازداشتنن انسان از راه حقّ جدّى است. «انّهم لیصدّونهم»
5 - بدتر از انحراف عملى، انحراف فكرى است. «یحسبون انّهم مهتدون»