ترجمه
و خداوند آسمانها و زمین را به حقّ آفرید تا هر كس به موجب آنچه كسب نموده است پاداش داده شود و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت.
نکته ها
این آیه به منزلهى دلیل آیه قبل است؛ در آیه قبل خواندیم كه خلافكاران گمان مىكنند كه ما آنان را مثل مؤمنان قرار مىدهیم. این آیه آن را خیال باطلى دانسته و مىفرماید: مگر نمىدانند آسمانها و زمین بر اساس حقّ آفریده شده و در یك نظام حقّ، خوبان و بدان یكسان نیستند.
آرى، لازمهى حقّ بودن خلقت، عدالت در مجازات است.
حقّ به چیزى گویند كه بر اساس حكمت و منطق باشد. خلقت بر اساس حقّ، یعنى آفرینش بر اساس برنامه و هدف.
دلیل معاد حكمت و عدل الهى است كه در این آیه به هر دو اشاره شده است.
امّا حكمت: اگر انسان با مرگ به نیستى رود، آفرینش بیهوده خواهد بود در حالى كه آفرینش بر اساس حقّ و حكیمانه و هدفدار است، كدام كوزهگر حاضر است كوزههایش را پس از ساختن بیهوده بشكند و مگر مىشود آفرینش با مرگ محو شود؟
امّا عدالت: كیفر هر كس بدون آنكه به او ظلم شود داده مىشود. آرى، اگر كیفر داده نشود و یا بیش از حد داده شود، ظلم است.
پيام ها
1- نظام هستى بر اساس حقّ بنا شده است، بنابراین با انسان هم بر طبق حقّ رفتار مىشود. «خلق... بالحقّ... لتجزى»
2- برپایى قیامت و كیفر و پاداش عادلانه، لازمهى آفرینش است. (حرف «واو» در «و لتجزى» نشانه آن است كه آفرینش، اهدافى را دنبال مىكند كه یكى از آنها كیفر و پاداش است.)
3- نظام دنیا و آخرت، بر اساس حقّ و عدل است. «خلق... بالحق... و لتجزى... و هم لا یظلمون»
4- مبناى جزا، عمل است، نه أمل و آرزو. «لتجزى... بما كسبت»