ترجمه
و هركس (به صحنه قیامت) مىآید، با او دو فرشته است كه یكى او را به جلو سوق مىدهد و دیگرى گواه اوست.
(به او گفته مىشود:) همانا از این صحنه در غفلتى (عمیق) بودى، پس پرده (غفلت) تو را كنار زدیم وامروز چشمت تیزبین شده است.
و (فرشته) همراه او گوید: اینك (نامه اعمال او) نزد من آماده است.
(خداوند به دو فرشته سائق و شهید خطاب مىكند:) هر كفرپیشه لجوج را به دوزخ افكنید.
(آن كه)سخت مانع خیر است و متجاوز و شبهه افكن.
آنكه با خداوند یكتا، معبود دیگرى قرارداد، پس او را در عذاب سخت بیفكنید.
نکته ها
در قیامت، مراحل طبیعى یك دادگاه طى مىشود تا حكم صادر شود: ابتدا حضور شاهد «سائق و شهید»، پس از آن، محاكمه و تفهیم جرم، «كنت فى غفلة» و سپس صدور حكم. «القیا فى جهنّم»
«عتید» اشاره به نظم و ضبط دقیق فرشتگان دارد و «عنید» به معناى لجوج و عنود است، «مَنّاع» از «منع» به معناى بخیل، شدت بخل و منع را بیان مىكند و «مُریب» به كسى گویند كه دیگران را به شك مىاندازد، آن هم شكى همراه با بدبینى.
واژه «كَفّار» بیانگر اوج و عمق كفر در وجود یك انسان است كه طبیعتاً از عناد و لجاجتى سخت حكایت دارد. كفرى كه او را از هر چیزى باز مىدارد، به ستم و تجاوز مىكشاند و در دیگران نیز نسبت به حقّانیّت راه خدا تردید ایجاد مىكند. طبیعى است كه پایان كار چنین فردى، دوزخ و عذاب سخت است.
مردم در برابر كار خیر، چند گروه هستند:
گروهى كارشان خیر است و در كار خیر سبقت مىگیرند. «فاستبقوا الخیرات»(21)
گروهى سرچشمه خیر هستند و دیگران را به آن دعوت مىكنند. «یدعون الى الخیر»(22)
امّا گروهى به شدت مانع خیر هستند. «منّاع للخیر»
میان جرم انسان و كیفر الهى، تناسب وجود دارد. كسىكه مرتكب كفر و عناد و منع خیر و تجاوز، شبههافكنى و شرك شود، باید عذابش شدید باشد. «فى العذاب الشدید»
امام باقر و امام صادقعلیهما السلام فرمودند: مراد از «قرینه» فرشتهاى است كه شاهد بر اوست.(23)
دو فرشتهى مأمور پرتاب مجرمان به جهنّم، یا رقیب و عتید هستند و یا سائق و شهید.
پيام ها
1- هر یك از انسانها در قیامت حاضر شده و همچون دادگاه دنیوى، همراه با فرشتهاى مراقب است كه او را تحت نظر دارد. «و جاءت كل نفس معها سائق»
2- در قیامت، نه توان فرار و نه توان انكار است. «معها سائق و شهید»
3- وظیفه و مسئولیّت هر فرشتهاى، معیّن است. «سائق و شهید»
4- غفلت انسان، عمیق و فراگیر است. «فى غفلةٍ» (تنوین نشانه اهمیّت و(سیاق) «فى» نشانه احاطه و فراگیر بودن آن است)
5 - دنیا و جلوههاى آن، به روى انسان پرده غفلت مىاندازد. «غفلة... غطاءك»
6- انسان با اعمال خویش، براى خود پردههاى غفلت بوجود مىآورد. «غطاءك»
7- دنیا، دار غفلت و آخرت، سراى هوشیارى است. «كنت فى غفلة... فبصرك الیوم حدید»
8 - پردههایى كه انسان با رفتار خود براى خویش به وجود مىآورد، حجاب حقبینى او مىشود و روزى كه پردهها كنار رود، دید او واقعى مىشود. «غطاءك... فبصرك الیوم حدید»
9- انسان غافل، در دنیا سطحىنگر است و دید عمیق ندارد ولى روز قیامت چشمش باز و تیزبین مىشود. «فى غفلة... الیوم حدید»
10- فرمانِ انداختن به دوزخ، بیانگر حقارت و ذلت دوزخیان است. «القیا»
11- ملاك در قیامت، عملكرد انسان است، از هر جنس و نژاد و قبیلهاى كه باشد.
«كلّ كَفّار»
12- آنچه سبب دوزخى شدن است، كفر و انكار لجوجانه است نه جاهلانه.
«كَفّار عنید»
13- كفر و شرك، سرچشمه ارتكاب مفاسد است. «كفّار... منّاع للخیر معتد مریب الّذى جعل مع اللّه»
14- احكام دادگاه الهى به قدرى محكم و حكیمانه است كه تجدید نظر ندارد. «القیا فى جهنّم كلّ كفّار عنید... فالقیاه فى العذاب الشدید»
15- دوزخ، داراى دركات و طبقات مختلفى از عذاب است. «القیا فى جهنّم... فالقیاه فى العذاب الشدید»