ترجمه
این (كیفر) به خاطر آن است كه پیامبرانشان همراه با دلایل روشن (و معجزات) به سراغ آنها آمده بودند، و آنان (به جاى پذیرش و ایمان آوردن به آنها) گفتند: آیا انسانى (مثل خودمان) ما را هدایت كند؟ از این رو كفر ورزیدند و (به پیامبران و دستورات الهى) پشت كردند و خداوند (از ایمان آنان) بىنیاز است و خداوند بىنیاز و ستوده است.
نکته ها
تبلیغ انواعى دارد و بهترین نوع آن تبلیغ عملى است. خداوند، پیامبران را از جنس بشر قرار داد تا تمام تلخ و شیرینىهاى زندگى را همانند مردم بچشند و در عمل راهنماى آنان باشند، ولى برخى كوتهفكران بشر بودن را نقص مىپنداشتند و مىگفتند: «أ بشر یهدوننا» آیا بشرى مثل خود ما راهنماى ما باشد؟!
«استغنى» از ریشه «غنى» به معناى بىنیازى است. این امر براى خداوند به جا و به حق است. «و استغنى اللّه و اللّه غنىّ» امّا براى انسانى كه سر تا پا نیاز است، بدترین صفت بىنیاز پنداشتن خود است، چنانكه قرآن در سه مورد به آن اشاره كرده است:
«امّا من استغنى فانت له تصدّى»(28) آیا كسىكه خود را مستغنى مىپندارد، تو متصدّى او مىشوى؟
«امّا من بخل و استغنى و كذّب بالحُسنى فسنیسّره للعسرى»(29)، امّا كسىكه بخل ورزد و بىنیازى جوید و پاداش برتر الهى را تكذیب كند، بزودى او را در دشوارى قرار مىدهیم.
«انّ الانسان لیطغى أن راهُ استغنى»(30)، انسانى كه خود را بىنیاز پندارد، دست به طغیان خواهد زد.
شبهه افكنى و ایجاد شك و تردید میان مؤمنان، شیوه كافران متكبّر است. در این آیه مىگویند: آیا بشرى مثل ما هدایتگر ما باشد؟ «أبشر یهدوننا»؛ در جاى دیگر مىگفتند: از كجا مىدانید كه صالح فرستاده خداست؟! «أتعلمون انّ صالحاً مرسل من ربه»(31)؛ و در مورد دیگر گفتند: چگونه یك فقیر، فرمانده و حاكم شود؟! «انّى یكون له الملك»(32)
كفّار دلیل ندارند فقط استبعاد مىكنند. درباره نبوّت مىگویند: چگونه یك بشر مىتواند راهنماى جامعه بشرى شود؟ «أبشرٌ یهدوننا» در مورد معاد نیز مىگویند: چگونه بعد از آن كه جسم ما پوسید و در زمین محو شد، دوباره زنده مىشویم؟ «ءاذا ضللنا فى الارض ءانّا لفى خلق جدید»(33)
خداوند به ایمان و توجه مردم نیازى ندارد. «فكفروا و تولّوا و استغنى اللّه» چنانكه در جاى دیگر مىفرماید: «ان تكفروا انتم و مَن فى الارض جمیعاً فانّ اللّه لغنىّ حمید»(34) اگر شما و تمام مردم زمین كافر شوید، همانا خداوند بىنیاز و ستوده است. آرى، اگر همه مردم رو به خورشید یا پشت به خورشید خانه بسازند در خورشید اثرى ندارد.
و در آیهاى دیگر مىخوانیم: «و من كفر فان اللّه غنىّ عن العالمین»(35) هركس كافر شود، بداند كه خداوند از تمام هستى بىنیاز است.
28) عبس، 5 و 6.
29) لیل، 8 - 10.
30) علق، 6 - 7.
31) اعراف، 75.
32) بقره، 247.
33) سجده، 10.
34) ابراهیم، 8.
35) آلعمران، 97.
پيام ها
1- تاریخ گذشتگان را تحلیل و بررسى كنید. «فذاقوا وبال امرهم - ذلك بانه كانت...»
2- قهر الهى بعد از اتمام حجت است. «عذاب الیم - ذلك بانه كانت تأتیهم رسلهم»
3- خداوند براى هدایت بشر در طول تاریخ، پیامبران متعددى را پیاپى فرستاده است. «كانت تأتیهم» («كانت»، بیانگر استمرار در گذشته است).
4- تمام انبیا، دلائل روشن و معجزه داشتهاند. «تأتیهم رسلهم بالبینات»
5 - كفار، بدون تأمل در دلایل پیامبران، در حقانیت آنها ایجاد شك و تردید مىكردند. «فقالوا...» («فاء» بیانگر عدم تأمّل است.)
6- از دید كافران، بشر بودن براى پیامبران نقطه ضعف است. «فقالوا أبشرٌ یهدوننا»
7- خداوند در ذات، بىنیاز و در افعال، حمید و شایسته ستایش است. «غنى حمید»