ترجمه
آیا كیست این كسى كه سپاه شماست و شما را در برابر (قهر) خداوند رحمن یارى مىدهد؟ كافران جز در فریب نیستند. آیا كیست آن كه اگر خداوند رزقش را قطع كند به شما روزى دهد؟ بلكه آنان در سركشى و فرار (از حقیقت) لجاجت مىكنند.
نکته ها
در آیات قبل سخن از قدرت الهى در زمین و آسمان بود. او مىتواند به زمین فرمان دهد كه كفّار را در خود فرو برد، او مىتواند پرندگان را در آسمان نگاه دارد و.... این آیه عجز و ناتوانى بشر را به رخ او مىكشد كه این انسان با تكیه بر كدام لشگر و با چه حمایتى این همه در برابر خداوند، لجاجت از خود نشان مىدهد. گویا مشركان از ناحیه بتها براى خود نیروئى احساس مىكردند.
«غَرور» به معناى فریب دهنده و «غُرور» به معناى فریب است.
ابزارهاى غرور متفاوتند و عامل آن شیطان است: «لایغرّنّكم باللّه الغرور»(14) آرزوهاى طولانى و وعدههاى اغفال گران وسیله غرورند.
در اینجا به عوامل بدبختى انسان اشاره شده است: غرور، لجاجت، سركشى و فرار از حق. «عُتوّ» به معناى استكبار و تجاوز از حق و «نفور» به معناى اظهار تنفّر و گریز از حق است.
لجاجت، زمینه سركشى وطغیان است و سركشى، زمینه نفرت و فاصله گرفتن از حق.
تنها خداوند روزى رسان است. هم در دنیا روزى مىدهد: «خلقكم ثمّ رزقكم»(15) هم در برزخ روزى مىدهد: «بل احیاءٌ عند ربّهم یرزقون»(16) هم در قیامت روزى مىدهد. «یرزقون فیها بغیر حساب»(17)
13) نوح، 11.
14) لقمان، 33.
15) روم، 40.
16) آل عمران، 169.
17) غافر، 40.
پيام ها
1- فرد مغرور را باید به ضعفها و ناتوانى هایش متوجّه نمود. «امّن هذا الّذى...»
2- از ابزارهاى غرور، داشتن لشگر و سپاه است. «جُند لكم ینصركم... الاّ فى غرور»
3- كافران با تكیه بر قدرتهاى پوشالى، گرفتار غرور و فریب مىشوند. «جند لكم ینصركم... ان الكافرون الاّ فى غرور»
4- خداوند مجبور نیست كه رزق دهد، بلكه مىتواند رزق دادن را قطع كند. «ان امسك رزقه»
5 - یكى از راههاى توجّه به نعمتهاى خداوند، احتمالِ گرفته شدن نعمتها است. «ان امسك رزقه» (در آیه دیگر از همین سوره مىفرماید: «ان اصبح ماءكم غورا»(18) اگر آبها به عمق زمین فرو رفته بود و شما به آن دسترسى نداشتید.)
18) ملك، 30.